Sunday, February 17, 2008

Χριστόδουλος

Αιωνία η μνήμη του…


Προσοχή: Το παρόν άρθρο είναι για τον μακαριστό Αρχιεπίσκοπο Αθηνών και πάσης Ελλάδος Χριστόδουλο, κατά κόσμο Χρήστο Παρασκευαίδη, ο οποίος εκοιμήθη το πρωί της 28ης Ιανουαρίου. Με αυτό το άρθρο θα αναφερθώ στις αρνητικές στιγμές του και καθόλου στις θετικές, που σίγουρα θα υπήρχαν. Όπως καταλαβαίνετε το άρθρο είναι προβοκατόρικο και όποιος είναι φονταμενταλιστής, καλό θα είναι να μη το διαβάσει. Αφορμή για να γράψω αυτό το άρθρο είναι το γεγονός ότι τόσο καιρό άκουγα ότι ο μακαριστός έφερε τη νεολαία κοντά στην εκκλησία, ενώ σε μένα συνέβη το αντίθετο. Όντας από παιδί κοντά στην εκκλησία, ύστερα από δύο-τρία χρόνια μετά την εκλογή του άρχισα να απομακρύνομαι απ’ αυτή.

Δε θα ασχοληθώ με τις μουσικές του απέχθειες (Rolling Stones) αλλά θα ξεκινήσω με τη δήλωση του για τον αμερικανό πρόεδρο Κλίντον (την περίοδο των βομβαρδισμών στη Σερβία) ότι «τα χέρια του στάζουν αίμα», που σίγουρα ήταν μία αληθής δήλωση, την οποία όμως ξέχασε λίγους μήνες αργότερα όταν ο Κλίντον επισκέφθηκε τη χώρα μας, καθώς πήγε και έσφιξε τα ματωμένα χέρια του.

Λίγο καιρό αργότερα θα αναφερθεί στους φιλοευρωπαϊστές με το χαρακτηρισμό ευρωλιγούρηδες. Πράγματι όταν η εκκλησία ενισχύεται και διεκδικεί κοινοτικά κονδύλια τότε τα λεφτά δεν είναι euroπαικά, αλλά τότε σκοπός αγιάζει τα μέσα.

Το Μάη του 2000 θέλησε να γίνει και μπροστάρης της αντιπολίτευσης με τις σκοταδιστικές και διχαστικές ενέργειες του, σχετικά με την μη αναγραφή του θρησκεύματος στις ταυτότητες. Για ένα θέμα το οποίο ήταν αρμοδιότητα της πολιτείας και είχε σκοπό να προστατεύσει τα ατομικά δικαιώματα και τα προσωπικά δεδομένα του κάθε πολίτη, ο Χριστόδουλος κατάφερε να διχάσει το λαό και να αναδείξει τον οπισθοδρομικό χαρακτήρα του, μη έχοντας ιερό και όσιο. Στην προσπάθεια του αυτή χρησιμοποίησε και τα ιστορικά λάβαρα του ’21, περιφέροντας τα στο Σύνταγμα σα κουρελόπανα! Στη συνέχεια ξεκίνησε τη συλλογή υπογραφών για τη διενέργεια δημοψηφίσματος, για ένα θέμα για το οποίο δε δύναται να γίνει (στο οποίο ο σημερινός πρωθυπουργός υπέγραψε). Αργότερα, αφού η Δεξιά του Κυρίου ανέβηκε στην εξουσία, ο μακαριστός ξέχασε να θέσει το θέμα των ταυτοτήτων στον κ. Καραμανλή δείχνοντας μας πως τόσο καιρό ενεργούσε ως κομματικό στέλεχος της Δεξιάς και ότι ήταν υποκριτικός όλος ο αγώνας που έκανε για τις ταυτότητες, με μοναδικό σκοπό την επίθεση στην κυβέρνηση του ΠΑΣΟΚ. Κατά τη γνώμη μου Χριστόδουλος μπορούσε να είναι συντηρητικός, οπισθοδρομικός και οτιδήποτε άλλο εφόσον το πίστευε. Αυτό που δεν έπρεπε να είναι σαν Αρχιεπίσκοπος αλλά ήταν δυστυχώς, ήταν να είναι πολιτικός εκφραστής οποιασδήποτε παράταξης, ειδικότερα αφού κατείχε και τη θέση του δημόσιου υπάλληλου, ως Αρχιεπίσκοπος.

Το 2001 θα προκαλέσει ακόμη περισσότερο τους δημοκρατικούς πολίτες της χώρας μας με τις δηλώσεις του ότι την περίοδο της δικτατορίας δεν ήξερε τίποτα για τα βασανιστήρια και το ΕΑΤ-ΕΣΑ, ενώ υπάρχουν και φωτογραφικά ντοκουμέντα με το μακαριστό να παρίσταται σε εκδηλώσεις ως γραμματέας της Ιεράς Συνόδου με όλη την ηγετική ομάδα των δικτατόρων. Επίσης δύο μήνες μετά τη δήλωση αυτή, έγραψε στον αρχιπραξικοπηματία Παττακό (με αφορμή την αυτοβιογραφία του) «υπήρξατε εκφραστής ξεχωριστών προσόντων και αρετών και γράψατε ιστορία…»! Τα λεγόμενα του φιλοδικτατορικού Αρχιεπισκόπου μιλάνε από μόνα τους και δεν επιδέχονται σχόλια.

Κατά τη διάρκεια των νομαρχιακών εκλογών του 2002, με αφορμή το 15% που έλαβε ο Γ. Καρατζαφέρης στον πρώτο γύρο, ο Χριστόδουλος θα πει ότι οι ψηφοφόροι αυτοί δεν είναι ακροδεξιοί, αλλά καλοί χριστιανοί. Επειδή στην εκδήλωση που ειπώθηκε αυτό υπήρχαν και δημοσιογράφοι, το γεγονός διέρρευσε και ο Χριστόδουλος αρνήθηκε ότι το είπε. Λίγες μέρες αργότερα όταν η δήλωση δόθηκε απομαγνητοφωνημένη στη δημοσιότητα, ο Χριστόδουλος ποίησε τη νήσσα. Το μεμπτό σε αυτή τη περίπτωση για μένα δεν είναι ο χαρακτηρισμός κάποιων ψηφοφόρων ως καλοί ή κακοί, αλλά το ότι ψεύδεται δημοσίως.

Απλώς θα αναφέρω τη δήλωση του μία βδομάδα μετά τις εκλογές του 2004 σχετικά με τη ‘Δεξιά του Κυρίου’ και ότι «δόξα το Θεό, κυβερνήσεις αλλάζουν» και επίσης θα αναφέρω απλώς στα γεγονότα που ξεκίνησαν στις αρχές του 2005 με τα σκάνδαλα που ξέσπασαν στο εσωτερικό της εκκλησίας. Δηλαδή τις ροζ ιστορίες και τα οικονομικά σκάνδαλα διαφόρων μητροπολιτών και την εμπλοκή κάποιων ιεραρχών στο παραδικαστικό κύκλωμα και την κρίση στο Πατριαρχείο Ιεροσολύμων στην οποία ενεπλάκη ο ίδιος ο Αρχιεπίσκοπος, όταν κατά τη περίοδο της εκλογής νέου Πατριάρχη έστειλε ως απεσταλμένο του, για να ξεκαθαρίσει και να βοηθήσει στην εκλογή αρεστού Πατριάρχη, έναν εγκληματία του κοινού ποινικού δικαίου, τον Απόστολο Βαβύλη, που είχε καταδίκες για υποθέσεις εμπορίας ναρκωτικών. Το ερώτημα απ’ όλα αυτά είναι το κατά πόσο καθαρός μπορεί να είναι κάποιος ο οποίος συνεργάζεται με τέτοιους ανθρώπους;

Ύστερα από την περίοδο των σκανδάλων, δεν απασχολούσε τόσο πολύ την επικαιρότητα, όσο παλαιότερα (με τι μούτρα άλλωστε); Τελευταία φορά που προκάλεσε ήταν η επίθεση που έκανε εναντίον του Συνασπισμού, δείχνοντας για άλλη μια φορά την κομματική του προέλευση, κάνοντας κήρυγμα στους πιστούς να μην ψηφίσουν το κόμμα αυτό.

Κατά την περίοδο της μάχης του με τον καρκίνο μας εξέπληξε άλλη μια φορά με τη δήλωση του ότι υπήρχαν φορές που αναρωτήθηκε «γιατί Θεέ μου έστειλες σε μένα την αρρώστια και όχι σε κάποιον άλλο»; Βεβαίως δε θα ξεχάσουμε όταν κατά την αναχώρηση του για το Μαϊάμι μας επιδείκνυε με συγκίνηση το σταυρό που του έκανε δώρο κ. Καραμανλής. Εκλογές ακολουθούσαν.

Κλείνοντας θα ήθελα να αναφέρω ότι παρά ταύτα λυπήθηκα πάρα πολύ με την περιπέτεια που είχε ο μακαριστός Χριστόδουλος με την υγεία του, γιατί παρόλα τα λάθη του, είναι άνθρωπος. Μπροστά στο θάνατο, τα περισσότερα πράγματα είναι ασήμαντα. Ας αναπαύεται εν ειρήνη...

Η κρίση ηγεσίας στο ΠΑΣΟΚ

Η κρίση ηγεσίας



Γεγονότα πριν την κρίση



Ως αποτέλεσμα της ιδεολογικής κρίσης του κόμματος και της παραμονής του ΠΑΣΟΚ στην αντιπολίτευση για δεύτερη φορά, είναι η κρίση που έχει ξεσπάσει στην ηγεσία του κόμματος, η οποία κορυφώθηκε τις πρώτες ώρες τις 17ης Σεπτεμβρίου. Κατά τη γνώμη μου η κρίση ηγεσίας ξεκίνησε από το 2004, καθώς η διαφαινόμενη ήττα οδήγησε στην αλλαγή ηγεσίας από τον Κώστα Σημίτη στον Γιώργο Α. Παπανδρέου. Όμως με την παράδοση του ‘δαχτυλιδιού’ δεν συμφωνούσαν όλοι, με πρώτο τον Ευάγγελο Βενιζέλο, που είχε εκφράσει (όχι πολύ ανοιχτά τότε) τις επιφυλάξεις του, αλλά πολύ περισσότερο τώρα. Εδώ πρέπει να αναφέρουμε ότι λόγω της αλλαγής ηγεσίας το 2004, αποφεύχθηκε η μεγαλύτερη ήττα του κόμματος.

Οι φωνές αντίδρασης προς το πρόσωπο του Παπανδρέου άρχισαν να είναι πιο φανερές την περίοδο του σχεδίου Ανάν, με τη θέση που εξέφρασε υπέρ του ‘Ναι’. Αργότερα στις ευρωεκλογές του 2004, ασκήθηκε πάλι μεγάλη κριτική στο πρόσωπο του με την επιλογή της κορυφής του ευρωψηφοδελτίου, καθώς τοποθετήθηκε η άγνωστη στο ευρύ κοινό Μαρία Ματσούκα. Αργότερα, αντιδράσεις προκάλεσε η επιλογή του για τη διάλυση της νεολαίας του κόμματος.

Παράλληλα ο τύπος, φιλικά προσκείμενος και μη, παρουσίαζε ειρωνικά τον Παπανδρέου, είτε με το χαρακτηρισμό ‘Γιωργάκης’, είτε με τις δραστηριότητες του, όπως ότι γυμνάζεται, είτε με το γεγονός ότι είναι ήρεμος και χαμηλών τόνων, τονίζοντας ότι ‘καλός είναι για πολιτικός αλλά δεν κάνει για αρχηγός’.

Επίσης, άλλες επιλογές του που κατακρίθηκαν, ήταν η επιλογή του για την υπερνομαρχία στην Ξάνθη της Γκιουλμπεγιούζ Καραχασάν, μία επιλογή που προκάλεσε αντιδράσεις εντός και εκτός κόμματος. Άλλη θέση του που κατακρίθηκε ήταν αυτή για την αναθεώρηση του άρθρου 16, στην οποία όμως έκανε πίσω.

Όλη την περίοδο, από το 2004 έως το 2007, ο τύπος καλλιεργούσε την εικόνα ότι ο Βενιζέλος είναι το νούμερο 2 του κόμματος και ότι είναι καταλληλότερος για αρχηγός του ΠΑΣΟΚ (είτε μέσω δημοσκοπήσεων, είτε μέσω δημοσιευμάτων). Ο ίδιος ο Βενιζέλος διέψευδε ότι έχει αρχηγικές βλέψεις.

Το ξέσπασμα της κρίσης



Ύστερα από το απογοητευτικό για το ΠΑΣΟΚ αποτέλεσμα της εκλογικής αναμέτρησης της 16ης Σεπτεμβρίου έχουμε το ξέσπασμα της κρίσης. Τις πρώτες ώρες της 17ης Σεπτεμβρίου ο Παπανδρέου δηλώνει ότι θα ζητήσει την ανανέωση της εμπιστοσύνης προς το πρόσωπο του. Λίγα λεπτά αργότερα ο Βενιζέλος δηλώνει από το Ζάππειο, με μία αρχηγική εμφάνιση, ότι είναι παρόν, εννοώντας ότι θα είναι υποψήφιος για τη προεδρία του κόμματος.

Την επόμενη μέρα ο Βενιζέλος δηλώνει ότι είναι ανοιχτή σε όλους στην ιστοσελίδα του η ιδεολογική πλατφόρμα του, που μέχρι τότε ήταν ανοιχτή μόνο προς τα στελέχη που ο ίδιος θεωρούσε ότι είναι κοντά του. Απ’ αυτό το γεγονός φαίνεται ότι η κίνηση του Βενιζέλου ήταν προσχεδιασμένη και απλώς περίμενε την ήττα του ΠΑΣΟΚ και του Παπανδρέου. Αυτό επίσης φαίνεται και από το γεγονός ότι ο Βενιζέλος ανακοίνωσε ότι ‘είναι παρόν’ λίγο μετά την εκλογική ήττα.

Αμέσως το κόμμα αρχίζει να χωρίζεται σ’ αυτούς που υποστηρίζουν το Βενιζέλο και σ’ αυτούς που στηρίζουν τον Παπανδρέου.







Η πορεία προς την εκλογική αναμέτρηση



Από τις πρώτες μέρες δηλώνουν την υποστήριξη τους προς το Βενιζέλο πρόσωπα τα οποία είτε είχαν διαγραφεί (Παπαντωνίου) είτε είχαν τεθεί στο περιθώριο (Κουλούρης, Νεονάκης, Πάχτας) αλλά και από σημαντικά στελέχη του κόμματος (Λοβέρδος, Αλ. Παπαδόπουλος). Παράλληλα ο Βενιζέλος προσπαθεί να εμπλέξει στη διαδικασία τον Κ. Σημίτη, ο οποίος τηρεί αποστάσεις από το όλο εγχείρημα.

Οι πρώτες δημοσκοπήσεις δείχνουν νικητή το Βενιζέλο ο οποίος απολαμβάνει της στήριξης των ΜΜΕ που διάκεινται φιλικά προς το ΠΑΣΟΚ, με τη εξαίρεση της Ελευθεροτυπίας και κάποιων δημοσιογράφων που τηρούν ίσες αποστάσεις.

Στην πρεμιέρα του νέου κοινοβουλίου έχουμε την πρώτη προσπάθεια Παπανδρέου για την αντιμετώπιση της κρίσης, με το να εκλεγεί πρόεδρος της κοινοβουλευτικής ομάδας του ΠΑΣΟΚ. Ύστερα από αντιδράσεις (και απλό τον πρώην πρόεδρο Κ. Σημίτη) και την παρέμβαση του Απόστολου Κακλαμάνη κυρίως, η ψηφοφορία γίνεται δια βοής. Το σημαντικό με αυτό το ασήμαντο κατά τα άλλα γεγονός (κατ’ άλλους λάθος κίνηση του Παπανδρέου) είναι από την περίοδο εκείνη και έπειτα άρχισε να προηγείται στις δημοσκοπήσεις.

Την ίδια περίοδο αποφασίσθηκε να γίνει η εκλογή προέδρου στις 11 Νοεμβρίου. Ο Βενιζέλος ήθελε να γίνουν οι εκλογές νωρίτερα ενώ ο Παπανδρέου όσο γίνεται πιο αργά, καθώς η ημερομηνία ήταν ένας καθοριστικός παράγοντας στην εκλογή.

Όσο περνάει ο καιρός και εδραιώνεται η νίκη του Παπανδρέου, τόσο τα στελέχη του ΠΑΣΟΚ αρχίζουν να εκφράζουν την προτίμηση τους προς το πρόσωπο του, ενώ το Βενιζέλο τον στηρίζει μικρότερη μερίδα στελεχών, αλλά η πλειοψηφία των ΜΜΕ. Παράλληλα ανακοινώνεται και η τρίτη υποψηφιότητα από τον Κώστα Σκανδαλίδη χωρίς όμως να έχει την υποστήριξη πολλών στελεχών, αλλά ούτε και από τα ΜΜΕ.

Τις τελευταίες μέρες του Οκτώβρη πραγματοποιείται και ο προσυνεδριακός διάλογος του ΠΑΣΟΚ. Χαρακτηριστικό της σύσκεψης αυτής ήταν η δήλωση της Άννας Διαμαντοπούλου ότι στηρίζει τον Παπανδρέου με τη φράση «δίνουμε παράταση στην αρχηγία του» πράγμα που προκάλεσε άσχημη εντύπωση. Αντίθετα ο Πέτρος Ευθυμίου μέχρι το τέλος δεν στήριξε κανέναν από τους υποψηφίους.

Εκλογές στο ΠΑΣΟΚ με επανεκλογή του Παπανδρέου στην ηγεσία του κόμματος. Ο Παπανδρέου απέσπασε το 51,91%, ο Βενιζέλος 42.35% και ο Σκανδαλίδης 5,74%. Ένα συμπέρασμα που βγάζουμε από τις εκλογές αυτές είναι η σαφώς μειωμένη προσέλευση του κόσμου σε σχέση με τις εκλογές για την αρχηγία το 2004.


Μετά την εκλογική αναμέτρηση



Μετά την εκλογική αναμέτρηση αυτό που μπορούμε να πούμε είναι ότι πλέον υπάρχει στο ΠΑΣΟΚ ένα ‘ρεύμα’ που πρόσκειται στο Βενιζέλο, δηλαδή έχουμε το ΠΑΣΟΚ να είναι ουσιαστικά χωρισμένο στα δύο, και στις δημοσκοπήσεις που γίνονται όλη τη περίοδο το ΠΑΣΟΚ είναι σταθερά πίσω από τη Ν.Δ. αλλά και να έχει απώλειες προς την αριστερά και κυρίως προς το ΣΥΡΙΖΑ.

Στις αρχές του Γενάρη ο Βενιζέλος εκφράζει την επιθυμία να ιδρύσει όμιλο πολιτικού προβληματισμού, πράγμα που η πλευρά Παπανδρέου θεωρεί ότι θα είναι ‘κόμμα μέσα στο κόμμα’ αλλά και πρόδρομος για δημιουργία κόμματος Βενιζέλου. Γίνονται δηλώσεις και από τις δύο πλευρές, από τη μεριά Βενιζέλου ο Λοβέρδος κάνει δηλώσεις περί αθλιότητας και ανικανότητας της πολιτικής σκηνής στην Ελλάδα (στην οποία μάλλον περιλαμβάνει και το κόμμα του). Από την άλλη πλευρά ο Γ. Ραγκούσης δηλώνει ότι κάποιοι προσπαθούν να δημιουργήσουν εσωκομματικά προβλήματα στο ΠΑΣΟΚ, χωρίς όμως να κατονομάσει ποιοι (εννοώντας την πλευρά Βενιζέλου και εκδοτικά συγκροτήματα).

Επίσης η πλευρά Βενιζέλου κατηγορεί την πλευρά Παπανδρέου ότι εν όψει του συνεδρίου του ΠΑΣΟΚ, στελέχη που ανήκουν στην πλευρά Βενιζέλου, αποκλείονται από το συνέδριο και ότι η αντιστοιχία στελεχών είναι συντριπτικά υπέρ του προέδρου του ΠΑΣΟΚ.

Στο τέλος Ιανουαρίου ο Βενιζέλος είναι έτοιμος για την ίδρυση του ομίλου που έχει εξαγγείλει. Ο Παπανδρέου απειλεί το Βενιζέλο σε κατ’ ιδίαν συνάντηση ότι αυτό θα επισύρει και τη διαγραφή του από το κόμμα. Ο Βενιζέλος τελικά κάνει πίσω και δεν ιδρύει τον όμιλο που είχε εξαγγείλει. Σαν κίνηση καλής θέλησης ο Παπανδρέου παρίσταται στην παρουσίαση βιβλίου του Βενιζέλου, δείχνοντας ότι θέλει να υπάρξει μια εσωκομματική εκεχειρία. Έως πότε; Εν αναμονή του συνεδρίου.


Παρατηρήσεις



Εδώ πρέπει να κάνουμε κάποιες παρατηρήσεις σχετικά με τη νίκη του Παπανδρέου. Ο Παπανδρέου νίκησε πρώτον λόγω ονόματος, σαν γιος του ιδρυτή του κινήματος. Αυτό μέτρησε συναισθηματικά στους οπαδούς του ΠΑΣΟΚ. Δεύτερον, επειδή η εκλογική διαδικασία έγινε όχι αμέσως όπως ήθελε ο Βενιζέλος αλλά δύο μήνες μετά τις εθνικές εκλογές, πράγμα που είχε σαν αποτέλεσμα να καταλαγιάσει η γκρίνια για την ήττα, πράγμα που ευνόησε τον Παπανδρέου. Τρίτον , ο Παπανδρέου σαν πρόεδρος έλεγχε τον κομματικό μηχανισμό ενόψει εκλογών, το οποίο ήταν ένα σημαντικό πλεονέκτημα γι’ αυτόν. Τέλος αρνητικό προς το Βενιζέλο (και θετικό για τον Παπανδρέου) αποδείχθηκε το γεγονός ότι είχε την πλήρη στήριξη των πασοκικών ΜΜΕ, βάζοντας σε υποψίες τους οπαδούς του ΠΑΣΟΚ ότι είναι ο εκλεκτός των διαπλεκομένων, όπως υποστήριξε η πλευρά του Παπανδρέου.

Ανάλυση άρθρου

Ανάλυση άρθρου


Στο άρθρο αυτό, ο συγγραφέας ασχολείται με το των δικαιωμάτων και με το κατά πόσο αυτά πρέπει να περιορίζονται ή όχι, εάν υπάρχει κάποιος πολύ σοβαρός λόγος.

Ξεκινώντας ο συγγραφέας αναφέρει μία ακραία περίπτωση τρομοκρατικής ενέργειας που πιθανόν να συμβεί στην Αθήνα από μια τρομοκρατική οργάνωση. Σύμφωνα με το σχέδιο ένα μεγάλο κτήριο έχει παγιδευτεί με εκρηκτικά και θα ανατιναχθεί το μεσημέρι με σκοπό να υπάρξουν όσο το δυνατόν περισσότερα θύματα. Το μόνο που γνωρίζουμε είναι ότι ο Α. γνωρίζει τα πάντα και αν τον συλλάβουν και τον ανακρίνουν με «κατάλληλο τρόπο» θα αποκαλύψει το σχέδιο της οργάνωσης.

Έχοντας υπόψη του αυτά τα δεδομένα ο διευθυντής της αστυνομίας, φυσικά συλλαμβάνει τον Α. για τον οποίο γνωρίζει από παλαιότερες συλλήψεις του ότι είναι σκληρό καρύδι και δεν πρόκειται να ομολογήσει. Εάν όμως ανακριθεί «καταλλήλως», χωρίς να το μάθει ο δικηγόρος του και τα ΜΜΕ, τότε μπορεί να αποσπάσει τις πληροφορίες σχετικά με την επίθεση. Εάν όμως το μάθει ο δικηγόρος του (και κατ’ επέκταση και τα ΜΜΕ) ότι παραβιάζονται τα δικαιώματα του τότε είναι πιθανόν να μην αποσπάσει τις πληροφορίες που θέλει από τον κατηγορούμενο με ό,τι αυτό συνεπάγεται. Έτσι, το ερώτημα που προκύπτει είναι τι θα κάνει ο διευθυντής της αστυνομίας σ’ αυτή την περίπτωση (αλλά και τι θα έκανε ο καθένας μας εάν βρίσκονταν στη θέση του);

Προσωπικά, εάν βρισκόμουνα στη θέση του διευθυντή της αστυνομίας, φυσικά και θα περιόριζα τα δικαιώματα του συλληφθέντος, έτσι ώστε να προστατεύσω τη ζωή των συμπολιτών μου. Φαντάζομαι ότι κάθε άνθρωπος, ο οποίος δεν είναι ψυχοπαθής, θα έπραττε το ίδιο σ’ αυτήν την καθ’ ημάς ακραία περίπτωση.

Συνεχίζοντας παρακάτω, ο συγγραφέας αναφέρει ότι κεντρικό θέμα που τον απασχολεί δεν είναι οι ανακριτικές μέθοδοι της αστυνομίας, αλλά τα δικαιώματα (ιδίως ο σκληρός πυρήνας των θεμελιωδών δικαιωμάτων) και το κατά πόσο πρέπει να προστατεύονται αυτά απόλυτα ή όχι. Στη συνέχεια παραθέτει διάφορα ερωτήματα όπως το αν η επίκληση της ασφάλειας των πολιτών μπορεί να περιορίσει κάποια δικαιώματα ή ότι μπορούν να θυσιαστούν τα δικαιώματα των λίγων προς όφελος των πολλών.

Με βάση τα παραπάνω ερωτήματα, ο συγγραφέας μας δείχνει ότι υπάρχουν δύο διαμετρικά αντιτιθέμενες απόψεις, αυτές των συντηρητικών και αυτές των ακραίων φιλελεύθερων. Ο συγγραφέας μας παραθέτει στο άρθρο του δύο εξαιρετικές απόψεις πάνω στο θέμα αυτό, των Ρωμαίων και του Βενιαμίν Φραγκλίνου, με τις οποίες βγάζει το συμπέρασμα ότι υπάρχει χάος μεταξύ των δύο αυτών απόψεων.

Έτσι από τη μία πλευρά έχουμε τους συντηρητικούς που πάγια υποστηρίζουν τον περιορισμό των ελευθεριών ακόμη και σε περιπτώσεις όπου δεν υπάρχει σοβαρός λόγος και δεν βρίσκεται κανένας σε κίνδυνο. Ο συγγραφέας υποστηρίζει ότι οι άνθρωποι αυτοί έχουν αλλεργία προς την ελεύθερη επιλογή, αλλά ότι πλέον αυτοί αποτελούν τη μειοψηφία, που δεν είναι μεν ακίνδυνη αλλά ούτε είναι και η πιο επικίνδυνη.

Στην αντίπερα όχθη βρίσκονται οι ακραίοι φιλελεύθεροι, τους οποίους ο συγγραφέας θεωρεί μάλλον αυτούς πιο επικίνδυνους από τους συντηρητικούς, καθώς μέμφεται αυτούς ότι έχουν τόσο μεγάλη εμμονή μ’ αυτά ώστε τοποθετούν τα ατομικά δικαιώματα στην κορυφή του βάθρου αλλά και ότι τα περιβάλλουν μ’ ένα προστατευτικό περίβλημα ώστε να τα απολυτοποιήσουν. Ακόμη υποστηρίζει ότι ενίοτε συμμαχούν και με τους θετικιστές νομικούς για να διαμορφώσουν ένα σκληρό πυρήνα δικαιωμάτων.

Άλλη κατηγορία εναντίον των ακραίων φιλελεύθερων από το συγγραφέα, είναι ότι λανθασμένα θεωρούν τα δικαιώματα ως «φυσικά» (και γι’ αυτό δεν πρέπει να περιορίζονται κατ’ αυτούς), αλλά και ότι αδυνατούν και πολλές φορές αρνούνται να διαχωρίσουν την κοινωνική δικαιοσύνη από την κοινωνική ευημερία (υπονοώντας ο συγγραφέας ότι δεν δέχονται σε καμία περίπτωση περιορισμό ελευθεριών προς όφελος των πολλών).

Παρακάτω ο συγγραφέας σωστά αναφέρει ότι τα δικαιώματα ενός ανθρώπου έχουν ισχύ μόνο στο πλαίσιο μιας κοινότητας, ενώ παρακάτω μας παραθέτει τις απόψεις δύο εξαίρετων Ελλήνων νομικών (του Γεωργίου Μπαλή και του Αριστόβουλου Μάνεση) οι οποίες σε γενικές γραμμές υποστηρίζουν ότι τα δικαιώματα είναι εννόμως προστατευόμενα συμφέροντα τα οποία «διαχειρίζεται» η πολιτεία κατά το δοκούν ώστε να ευημερούν οι πολίτες. Έτσι ο συγγραφέας διερωτάται εάν υπάρχουν δικαιώματα και ποια είναι τα όρια στη διαχείριση αυτών.

Στη συνέχεια ο συγγραφέας αναπτύσσει τις θέσεις του σχετικά με τα ατομικά δικαιώματα υποστηρίζοντας ότι για να υπάρξει κοινωνική ευημερία πρέπει να υπάρχει προστασία των ατομικών επιλογών του ανθρώπου. Επίσης υποστηρίζει ότι σε πολλές περιπτώσεις πρέπει να περιορίζονται κάποια ατομικά δικαιώματα για την επίτευξη κοινωνικής ευημερίας. Συγκεκριμένα αναφέρει ότι οι περιπτώσεις αυτές θα πρέπει να είναι προς όφελος της εθνικής ασφάλειας, της τάξης, της κοινωνικής ειρήνης και ευημερίας ευρύτερα.. Όμως ακόμα και τότε όμως, αυτός ο περιορισμός των ατομικών δικαιωμάτων θα πρέπει να γίνεται μέσα στα πλαίσια του κράτους δικαίου, χωρίς να ταπεινώνονται οι πολίτες από το ίδιο τους το κράτος.

Με τις περισσότερες από τις θέσεις του συγγραφέα είμαι απολύτως σύμφωνος, καθώς πεποίθηση μου είναι ότι ένα κράτος δικαίου είναι αυτό που μπορεί να διασφαλίσει καλύτερα τα ατομικά δικαιώματα ενός πολίτη. Για να επιτευχθεί όμως αυτό κάποιες φορές αυτά, δυστυχώς πρέπει να περιορίζονται, όταν απειλούνται από κινδύνους που έχουν σκοπό να τα εξαφανίσουν τα ίδια τα δικαιώματα και δεν γίνεται αλλιώς. Πάντα όμως αυτός ο περιορισμός των δικαιωμάτων θα πρέπει να γίνεται μέσα στα πλαίσια του κράτους δικαίου (όπως πολύ σωστά υποστηρίζει και ο συγγραφέας) και όχι με μεθόδους όπως συμβαίνει στο Γκουαντάναμο και στα λευκά κελιά.

Μία από τις θέσεις του συγγραφέα του άρθρου, με την οποία δεν συμφωνώ, είναι το σημείο όπου αναφέρει ότι οι συντηρητικοί που συμφωνούν με τον περιορισμό των ατομικών, δεν είναι οι πιο επικίνδυνοι, υπονοώντας ότι η διαμετρικά αντίθετη άποψη, δηλαδή αυτή των ακραίων φιλελεύθερων είναι πιο επικίνδυνη. Προσωπικά θεωρώ τη άποψη των συντηρητικών περισσότερο επικίνδυνη σε σχέση με των ακραίων φιλελεύθερων, καθώς σε μια συντηρητική κοινωνία όπου δεν υπάρχουν ατομικά δικαιώματα και υπάρχει μία κατ’ επίφαση ασφάλεια, τη θεωρώ πιο επικίνδυνη για τους πολίτες από μία ακραία φιλελεύθερη κοινωνία, στην οποία οι πολίτες μπορούν πιο εύκολα να ρυθμίσουν τη ζωή τους και να εξασφαλίσουν την κοινωνική ευημερία. Αν και την άποψη μου μπορεί κάποιος να την κρίνει ως αυθαίρετη καθώς δεν έχει υπάρξει μια τελείως φιλελεύθερη κοινωνία, αυτό που έχει υπάρξει συχνά στην ανθρώπινη ιστορία είναι κοινωνίες όπου δεν υφίστανται ατομικά και ανθρώπινα δικαιώματα. Από όσα ξέρω στις κοινωνίες αυτές οι πολίτες δεν ευημερούν. Φυσικά οι πιο ευημερούσες κοινωνίες στην εποχή μας είναι οι φιλελεύθερες κοινωνίες των σκανδιναβικών χωρών, του Καναδά κτλ. Φυσικά οι κοινωνίες αυτές δεν είναι ακραία φιλελεύθερες αλλά βασίζονται σε ένα κράτος δικαίου που φροντίζει για την κοινωνική ευημερία των πολιτών των κρατών αυτών.

Μία τελευταία παρατήρηση σχετικά με το άρθρο, είναι ότι ο συγγραφέας, ειδικά με τη θέση που παίρνει στο τέλος έρχεται σε μια αντίφαση με αυτή που ανέφερε προηγουμένως καθώς στο άρθρο του αναφέρει ότι υπάρχουν δύο δόγματα, των συντηρητικών και των ακραίων φιλελεύθερων, ενώ με τη θέση που παίρνει στο τέλος (με την οποία όπως είπα είμαι σύμφωνος) «ανακαλύπτει» μία μέση οδό μεταξύ των δύο προαναφερθέντων δογμάτων.


Το δίκαιο των ανθρωπιστικών επεμβάσεων

Εισαγωγή

Με την κάτωθι εργασία έχουμε σκοπό να παρουσιάσουμε το θέμα των ανθρωπιστικών επεμβάσεων και το κατά πόσο αυτές είναι δίκαιες ή όχι.

Στην αρχή θα αναφερθούμε στα ανθρώπινα δικαιώματα και το πώς γίνεται η καταπάτηση αυτών.

Στη συνέχεια θα προσπαθήσουμε να απαντήσουμε σε ερωτήματα όπως το ποιος δικαιούται να παρέμβει, σε ποιες περιπτώσεις, με ποια μέσα, το εάν είναι ηθικά και νομικά δίκαιη μία ανθρωπιστική επέμβαση ή όχι, τις αρνητικές επιπτώσεις που υπάρχουν σε μία ανθρωπιστική επέμβαση κτλ.

Τέλος, θα αναφερθούμε σε κάποιες ανθρωπιστικές επεμβάσεις που έχουν γίνει τα τελευταία χρόνια και θα προσπαθήσουμε να τις κρίνουμε.














Τα ανθρώπινα δικαιώματα

Τα ανθρώπινα δικαιώματα δεν είναι τα ίδια σε κάθε κράτος, αλλά όχι μόνο, είναι διαφορετικά και σε κάθε άνθρωπο και διαφορετικά σε κάθε (νομική) σχολή σκέψης. Έτσι, υπάρχουν κάποιοι που υποστηρίζουν ότι δικαίωμα είναι η εξουσία που παρέχει η έννομη τάξη στο πρόσωπο, δηλαδή υπεύθυνος για το αν υπάρχουν ανθρώπινα δικαιώματα ή όχι είναι η εκάστοτε εξουσία και μόνο. Υπάρχει και η άλλη άποψη που υποστηρίζει ότι τα δικαιώματα του ανθρώπου δεν «χαρίζονται» από καμία εξουσία, αλλά υπάρχουν σε κάθε άνθρωπο από τη γέννηση του. Προσωπικά πιστεύω ότι η δεύτερη άποψη είναι η σωστή.

Όπως ανέφερα πιο πάνω τα ανθρώπινα δικαιώματα είναι διαφορετικά σε κάθε άνθρωπο. Διαφορετικά και περισσότερα δικαιώματα έχει ένας άνθρωπος που είχε την τύχη να γεννηθεί και να ζήσει στις Σκανδιναβικές χώρες και λιγότερα και λιγότερο διασφαλισμένα έχει ένας άνθρωπος που ήταν λιγότερο τυχερός και γεννήθηκε και ζει ας πούμε στο Ιράκ που δεν είναι μια φιλελεύθερη δημοκρατία όπως π.χ. οι Σκανδιναβικές.

Σύμφωνα με την Διακήρυξη των δικαιωμάτων του ανθρώπου, που συνέταξε ο Ο.Η.Ε. το 1948, όλοι οι άνθρωποι έχουν δικαίωμα στη ζωή και την ελευθερία (πρωτίστως), και σε μία σειρά από άλλα σημαντικά δικαιώματα, όπως το δικαίωμα στην τροφή, τη στέγη, την εκπαίδευση, την περίθαλψη κτλ. Φυσικά και στην ασφάλεια. Το δικαίωμα στην ασφάλεια είναι ευθύνη του κράτους να το εφαρμόζει δίκαια σε όλους τους πολίτες. Σε διεθνές επίπεδο το ρόλο αυτό θα πρέπει να έχει ο Ο.Η.Ε.

Ως άμεση συνέπεια αυτού του δικαιώματος είναι το «δικαίωμα» στην ανθρωπιστική επέμβαση, δηλαδή στη στρατιωτική δράση ώστε να εξασφαλιστούν τα ανθρώπινα δικαιώματα. Αυτό ισχύει μόνο στην περίπτωση που ένα κράτος δεν μπορεί να εξασφαλίσει στους πολίτες του ασφάλεια στους πολίτες του. Αυτό το «δικαίωμα» «δημιουργήθηκε» ύστερα από το τέλος του δευτέρου παγκοσμίου πολέμου και ύστερα από το Ολοκαύτωμα των Εβραίων, έχοντας ως σκοπό να μην ξαναγίνει τέτοια μεγάλη σφαγή σε κανέναν.

Όμως, απ’ αυτά που παρακολουθούμε τα χρόνια μετά το 1948 είναι πολύ δύσκολο να εφαρμοσθούν όλα αυτά.


Ποιος δικαιούται να παρέμβει;

Στο ερώτημα αυτό η απάντηση μοιάζει εξαρχής εύκολη. Δικαιούται να παρέμβει ένας οργανισμός ο οποίος έχει τα περισσότερα κράτη-μέλη διεθνώς και ο οποίος έχει ως σκοπό την ειρήνη. Αυτός ο οργανισμός υπάρχει τα τελευταία 60 χρόνια και είναι ο Ο.Η.Ε.

Ο Ο.Η.Ε. πράγματι έχει το δικαίωμα να παρέμβει σε περιοχές όπου διαπράττονται γενοκτονίες, μαζικές σφαγές πληθυσμών, μαζικές εκτοπίσεις πληθυσμών, εμφύλιοι πόλεμοι κλπ. Γενικά, ο Ο.Η.Ε., έχει το δικαίωμα να επεμβαίνει όπου και όταν διαπράττονται εγκλήματα κατά της ανθρωπότητας Το μόνο που απαιτείται για να επέμβει ο Ο.Η.Ε. είναι να το αποφασίσει ομόφωνα το Συμβούλιο Ασφάλειας του Ο.Η.Ε. (όπως συνέβη στον πρώτο πόλεμο του κόλπου το 1991).

Εφόσον διαπράττονται εγκλήματα κατά της ανθρωπότητας, θα πρέπει αυτοί που τα προξένησαν, να δικάζονται σε ένα Διεθνές Δικαστήριο, όπως αυτό της Χάγης, εάν καταφέρουν να πετύχουν τη σύλληψη ή την έκδοση τους στο Διεθνές Δικαστήριο.

Ακόμη, κατά τη γνώμη μου, αρκετές συμμαχίες κρατών, που έχουν ως σκοπό την ειρήνη και τη δημοκρατία, όπως η Ευρωπαϊκή Ένωση π.χ., θα μπορούσαν να επέμβουν-εντός των ορίων της-σε περίπτωση που κάποιο κράτος-μέλος παραβιάζει με τον ποιο βάναυσο τρόπο τα ανθρώπινα δικαιώματα. Αυτό θα μπορούσε να ισχύει μόνο σε συμμαχίες όπως η Ε.Ε. και σε ουδεμία περίπτωση σε στρατιωτικές συμμαχίες όπως το Ν.Α.Τ.Ο. ή το Σύμφωνο της Βαρσοβίας παλαιότερα (και αυτό γιατί τέτοιες στρατιωτικές συμμαχίες μας έχουν δείξει ότι δεν αποσκοπούν στην ειρήνη και τη δημοκρατία, αλλά στην εξυπηρέτηση των συμφερόντων των αρχηγικών κρατών των συμμαχιών αυτών).

Υπάρχει και η άποψη όμως που λέει ότι η ίδια η υπερδύναμη από μόνη της θα έπρεπε να παρεμβαίνει στρατιωτικά από μόνης της όπου χρειάζεται, όπως παράδειγμα στο Νταρφούρ. Όμως στο Νταρφούρ μπορεί και θα έπρεπε να επέμβει ο ίδιος ο Ο.Η.Ε. (εφόσον όμως δεν επεμβαίνει, αυτό δίνει ένα επιπλέον επιχείρημα σ’ αυτούς που υποστηρίζουν ότι οι Η.Π.Α. αφού είναι πλέον η μοναδική υπερδύναμη έχει και δικαίωμα να επεμβαίνει εφόσον το κρίνει σκόπιμο). Αυτή η άποψη με βρίσκει κατηγορηματικά αντίθετο (και όχι μόνο εμπειρικά) καθώς σ’ αυτήν την περίπτωση ο Ο.Η.Ε. δεν θα είχε λόγω ύπαρξης.


Σε ποιες περιπτώσεις δικαιούται να παρέμβει και με ποια μέσα; Δικαιολογείται ηθικά-νομικά;

Σύμφωνα με το Χάρτη των Ηνωμένων Εθνών «απαγορεύεται η απειλή ή χρήση βίας κατά της εδαφικής ακεραιότητας ή της πολιτικής ανεξαρτησίας οιουδήποτε κράτους» (άρθρο 2) και αναγνωρίζεται παράλληλα το δικαίωμα της άμυνας σε ένοπλη επίθεση για όλα τα κράτη, είτε δρουν ατομικά είτε συλλογικά (άρθρο 51). Επίσης, ο Χάρτης παρέχει στο Συμβούλιο Ασφαλείας το δικαίωμα να εξουσιοδοτήσει τη χρήση βίας σε περιπτώσεις απειλής της «διεθνούς ειρήνης και ασφάλειας».

Οι περιπτώσεις, κατά τη γνώμη μου, που πρωτίστως ο Ο.Η.Ε. δικαιούται να παρέμβει, είναι οι περιπτώσεις όπου τελούνται εγκλήματα κατά της ανθρωπότητας, δηλαδή μαζικές σφαγές, γενοκτονίες, εθνοκαθάρσεις, εμφύλιοι πόλεμοι, γενικά οπουδήποτε δολοφονούνται ή διώκονται μαζικά άνθρωποι, δηλαδή, σε περιπτώσεις βάρβαρων και αιμοσταγών καθεστώτων.

Άλλη περίπτωση όπου ο Ο.Η.Ε. έχει το δικαίωμα να επέμβει, είναι όταν υπάρχει ένοπλη σύρραξη μεταξύ δύο κρατών, ανεξάρτητα με το ποιο κράτος επιτέθηκε πρώτα ή με το ποιο κράτος έχει «δίκιο», ηθικά ή νομικά. Αυτό θα το αποφασίζει η διεθνής κοινότητα, σύμφωνα και το καταστατικό του Ο.Η.Ε.

Σ’ αυτές τις περιπτώσεις, τα μέσα με τα οποία δικαιούται να παρέμβει ο Ο.Η.Ε. είναι στρατιωτικά, δηλαδή με τη μορφή στρατιωτικής επέμβασης. Δυστυχώς, για να έχει αποτέλεσμα η επέμβαση πρέπει να γίνει με τη βία, καθώς είναι πολύ δύσκολο να αντιμετωπισθεί η βία (σε περιπτώσεις όπως αυτές που ανέφερα προηγουμένως) χωρίς τη χρήση βίας-ο σκοπός αγιάζει τα μέσα.

Σε περιπτώσεις όπου παραβιάζονται τα ανθρώπινα δικαιώματα αλλά δεν λαμβάνουν χώρα μαζικές δολοφονίες ή μαζικές εκτοπίσεις πολιτών, αλλά στερούνται βασικά ανθρώπινα δικαιώματα, όπως τα πολιτικά, δεν θα πρέπει κατά τη γνώμη μου να γίνεται ανθρωπιστική επέμβαση με τη μορφή βίας. Στις περιπτώσεις αυτές η διεθνής κοινότητα μπορεί να αντιδράσει με άλλες μορφές, όπως με το εμπάργκο κατά της χώρας αυτής.

Ακόμη, σε περιπτώσεις όπου καταπατούνται δικαιώματα όπως της εκπαίδευσης ή δικαιώματα όπως π.χ. των γυναικών σε κοινωνίες παραδοσιακές όπως οι μουσουλμανικές, δεν θα πρέπει να γίνεται και σ’ αυτές τις περιπτώσεις βίαιη ανθρωπιστική επέμβαση, αλλά θα πρέπει να δραστηριοποιείται η διεθνής κοινότητα και να ασκούνται πιέσεις στις κυβερνήσεις των χωρών αυτών, έτσι ώστε να αλλάξει η κατάσταση αυτή. Εάν δεν μπορεί να αλλάξει η κατάσταση στα κράτη αυτά, τότε πιέσεις, όπως το μποϋκοτάζ προϊόντων των χωρών αυτών θα ήταν μία λύση και μετέπειτα ίσως το εμπάργκο από τη διεθνή κοινότητα.

Μία ακόμη περίπτωση κατά την οποία αρκετοί υποστηρίζουν ότι θα έπρεπε να γίνεται ανθρωπιστική επέμβαση είναι και στην περίπτωση λιμού και υποσιτισμού αλλά και στην περίπτωση επιδημίας και μεγάλων φυσικών καταστροφών, όπως συμβαίνει σε πολλά κράτη του τρίτου κόσμου. Ειδικότερα σε περιπτώσεις λιμού, όταν αυτοί δημιουργούνται τεχνηέντως, όπως στην περίπτωση της Σομαλίας το 1990, τότε θα πρέπει να γίνονται ανθρωπιστικές επεμβάσεις, μιας και τα θύματα από λιμό μπορεί να είναι και περισσότερα από κάποια σφαγή, αλλά όχι μόνο, καθώς όταν γίνεται τεχνηέντως ο λιμός, δεν έχει και μεγάλη διαφορά από τις μαζικές δολοφονίες και σφαγές.

Αλλά μήπως και στις περιπτώσεις επιδημιών ή καταστροφών δεν θα έπρεπε να επέμβει η Διεθνής Κοινότητα (όπου πεθαίνουν πάρα πολύ μεγάλος αριθμός ανθρώπων); Φυσικά και θα έπρεπε, πράγμα το οποίο συμβαίνει από πολλές οργανώσεις που δραστηριοποιούνται σε περιοχές όπου πλήττονται από τέτοια φαινόμενα και πολλοί άνθρωποι συμβάλλουν οικονομικά ώστε να σταματήσουν να πλήττονται οι άνθρωποι αυτοί από τέτοια φαινόμενα.

Στο ερώτημα εάν δικαιούνται να επέμβουν ηθικά ή νομικά, νομίζω ότι νομικά είναι νόμιμη η επέμβαση, εφόσον τα κράτη αποδέχονται το καταστατικό του Ο.Η.Ε. και είναι μέλη, τότε θα πρέπει να δέχονται και τις νόμιμες αποφάσεις του. Όσον αφορά το ηθικό κομμάτι, νομίζω ότι ο καθένας από εμάς πρέπει να αντιδράσει όταν γνωρίζει ότι κάπου γίνονται εγκλήματα κατά της ανθρωπότητας. Ειδεμή, έχει και αυτός ηθική ευθύνη σ’ αυτό που συμβαίνει.


Δυσκολίες στην εφαρμογή των ανθρωπιστικών επεμβάσεων

Όπως έχουμε δει τα τελευταία χρόνια, οι ανθρωπιστικές επεμβάσεις έχουν πολλές δυσκολίες στην εφαρμογή τους. Αυτό το συμπέρασμα το βγάζουμε από το γεγονός ότι τα τελευταία χρόνια έχουν γίνει πολλές σφαγές αμάχων πληθυσμών και επιθέσεις εναντίον ανεξάρτητων κρατών, από τις οποίες τις περισσότερες φορές δεν έχει γίνει τίποτα γι’ αυτό, αντίθετα σε πολλές περιπτώσεις οι σφαγές συνεχίζονται.

Ένας από τους λόγους που κάνουν δύσκολη μία ανθρωπιστική επέμβαση, είναι η νομοθεσία του Ο.Η.Ε. για να επιτρέψει την ανθρωπιστική επέμβαση. Σύμφωνα με αυτήν, απαιτείται ομοφωνία από τα μέλη του Συμβουλίου Ασφαλείας, πράγμα που είναι δύσκολο αφού είναι δύσκολο να έλθουν σε συμφωνία τα μόνιμα μέλη του (Η.Π.Α., Ρωσία, Κίνα, Μεγάλη Βρετανία, Γαλλία). Αυτό είναι ένα σοβαρό επιχείρημα όσων δεν συμφωνούν με τη ύπαρξη του Σ.Α. και του ίδιου του Ο.Η.Ε., δηλαδή η δυσλειτουργία του και η δυσκολία λήψης ομόφωνων αποφάσεων. Όμως το πρόβλημα αυτό θα μπορούσε να λυθεί (ή καλύτερα να αντιμετωπιστεί η δυσλειτουργία με τι θέσπιση αντί της ομοφωνίας της απόφασης της πλειοψηφίας π.χ. ¾ ή 2/3).

Επίσης, άλλος λόγος που κάνει την λειτουργία των Η.Ε. δύσκολή, είναι το γεγονός ότι χώρες που είναι μόνιμα μέλη του Σ.Α. του Ο.Η.Ε., οι ίδιες κάνουν παραβιάσεις των ανθρωπίνων δικαιωμάτων (Κίνα, Ρωσία, Η.Π.Α. στο Γκουαντάναμο αλλά και σε άλλες περιοχές σε όλο τον κόσμο). Αυτό που κάνουν οι χώρες αυτές υποβαθμίζει και υπονομεύει το ρόλο του Ο.Η.Ε.

Ακόμη, το γεγονός ότι χώρες όπως οι Η.Π.Α. (σε πολλά μέρη του κόσμου) και η Ρωσία (Τσετσενία) διεξάγουν πολέμους (ή ανθρωπιστικές επεμβάσεις) χωρίς την έγκριση του Σ.Α. (για την ακρίβεια χωρίς να θέσουν καν το θέμα) μας δείχνει ότι αυτές οι χώρες υπονομεύουν τον Ο.Η.Ε.

Άλλες φορές οι χώρες-μέλη του Σ.Α. δεν επιθυμούν να νομιμοποιήσουν μία ανθρωπιστική επέμβαση λόγω των πολιτικοοικονομικών συμφερόντων που μπορεί να έχουν με κάποια χώρα (π.χ. Γαλλία-Ιράκ με το καθεστώς του Σαντάμ) ή λόγω ότι κάποια χώρα μπορεί να ανήκει στη σφαίρα επιρροής της (Ρωσία-Πρώην Γιουγκοσλαβία).

Επιπροσθέτως, δεν πρέπει να μας διαφεύγει το γεγονός ότι η μεγάλη υπερδύναμη αυτή τη στιγμή, οι Η.Π.Α., ο στόχος τους είναι να μην υφίσταται ο Ο.Η.Ε. (για να μπορεί να δρα ελεύθερα στην ιμπεριαλιστική εξωτερική πολιτική της).

Με όσα αναφέραμε παραπάνω, ότι χώρες όπως οι Η.Π.Α., η Ρωσία και η Κίνα-που είναι οι τρεις μεγαλύτερες στρατιωτικές δυνάμεις παγκοσμίως- παραβιάζουν τα ανθρώπινα δικαιώματα, διεξάγουν πολέμους εναντίον άλλων κρατών και γενικότερα τηρούν όλες τις προϋποθέσεις ώστε να γίνει μία ανθρωπιστική επέμβαση εναντίον των κρατών αυτών σε μέτωπα τα όποια έχουν ανοιχτά, τότε γιατί δεν γίνεται αυτό; Γιατί πολύ απλά αυτές οι τρεις χώρες είναι υπερδυνάμεις στρατιωτικά και πυρηνικά και δεν θα μπορούσε μία από αυτές τις χώρες (ούτε καμία άλλη) να κάνει μία ανθρωπιστική επέμβαση εις βάρος της άλλης, διότι στην περίπτωση αυτή τα αποτελέσματα για τον πλανήτη μας και την ανθρωπότητα θα ήταν καταστροφικά. Έτσι βλέπουμε ότι υπάρχει ένα όριο στην άσκηση του δικαιώματος στην ανθρωπιστική επέμβαση και ότι δεν πρέπει να ασκείται σε κάθε περίπτωση, έστω και αν είναι πλήρης οι προϋποθέσεις που θέτει ο Ο.Η.Ε. στο καταστατικό του. Ειδεμή, αυτό θα οδηγούσε πόλεμο όλων εναντίον όλων, με όλες τις δυσάρεστες και τραγικές συνέπειες που θα είχε αυτό για την ανθρωπότητα.

Χάρη όμως αυτής της ισορροπίας μεταξύ των κρατών-πυρηνικών δυνάμεων, μπορούν οι Αμερικάνοι να εισβάλλουν όποτε θέλουν σε όποια χώρα θέλουν, να βομβαρδίζουν όποια χώρα θέλουν, να κάνουν πραξικοπήματα εναντίον δημοκρατικών δημοκρατικά εκλεγμένων κυβερνήσεων μόνο και μόνο για να εξασφαλίσουν τα συμφέροντα τους (ή μεγάλων αμερικάνικών εταιριών). Με τη σειρά τους οι Ρώσοι μπορούν να κάνουν ότι εγκλήματα θέλουν εις βάρος των Τσετσένων και οι οποιασδήποτε άλλης φυλής του Καυκάσου, οι Σοβιετικοί παλαιότερα να εισβάλλουν στο Αφγανιστάν, στην Τσεχοσλοβακία ή στην Ουγγαρία και τέλος οι Κινέζοι να παραβιάζουν τα ανθρώπινα δικαιώματα «ελεύθερα», αλλά και να κατακτούν δίχως λόγω και αιτία το Θιβέτ και να το κατέχουν παράνομα τα τελευταία 50 πενήντα χρόνια. Αλλά και άλλες χώρες όπως η Μεγάλη Βρετανία και η Γαλλία, ταυτόχρονα με την ίδρυση του Ο.Η.Ε. κατείχαν σαν αποικίες το σύνολο περίπου των αφρικανικών χωρών (και αρκετές ασιατικές) και παρόλα αυτά διαλαλούσαν και υποστήριζαν όλα αυτά που λέει ο Ο.Η.Ε.

Όλα αυτά συμβαίνουν στο πλαίσιο της ισορροπίας δυνάμεων που υπάρχει στον κόσμο. Εμπειρικά, όπως έχουμε δει τα τελευταία πενήντα χρόνια, όλες οι παραπάνω αδικίες που συνέβησαν και συμβαίνουν ακόμα σε διάφορους λαούς, δεν μπορούν να αλλάξουν με τη βοήθεια των ανθρωπιστικών επεμβάσεων του Ο.Η.Ε., αλλά μόνο από τον ίδιο το λαό που υφίσταται όλες αυτές τις αδικίες εις βάρος του από τις διάφορες υπερδυνάμεις.


Αρνητικές συνέπειες στην εφαρμογή των ανθρωπιστικών επεμβάσεων.

Όπως είναι λογικό σε μία ανθρωπιστική επέμβαση, εκτός από τα θετικά αποτελέσματα που μπορεί να έχει, τα οποία μπορεί να είναι η επίτευξη ειρήνης ή η απελευθέρωση από έναν δυνάστη δικτάτορα, έχει και τα αρνητικά της φυσικά. Το τίμημα της ελευθερίας μπορεί να είναι βαρύτατο σε ανθρώπινες ζωές μεταξύ αμάχων αλλά και των στρατιωτών που μετέχουν στην ανθρωπιστική επέμβαση. Ειδικότερα των στρατιωτών που μπορεί να βρεθήκαν εκεί παρά τη θέληση τους. Βέβαια ο άμαχος πληθυσμός προστατεύεται από τη συνθήκη της Γενεύης, όμως όλοι γνωρίζουμε ότι σφαγές αμάχων πληθυσμών συμβαίνουν και κανείς δεν μπορεί να εγγυηθεί την εφαρμογή της συνθήκης της Γενεύης.

Ακόμη, σε μία ανθρωπιστική επέμβαση, ο πληθυσμός πλήττεται και από την καταστροφή της προσωπικής περιουσίας του κάθε πολίτη, καθώς μπορεί να καταστραφεί το σπίτι του ή κάποιο περιουσιακό στοιχείο του που μπορεί να είναι επικερδές σ’ αυτόν και μετέπειτα να έχει βιοποριστικό πρόβλημα.

Εκτός από την καταστροφή των περιουσιών του πληθυσμού υπάρχει και το κόστος από τις καταστροφές των υποδομών ενός κράτους που μπορεί να προκύψουν από τυχόν βομβαρδισμούς διαφόρων υποδομών, όπως δρόμων, αεροδρομίων, σχολείων, τηλεπικοινωνιών κτλ. Το κόστος από την δημόσια καταστροφή θα κάνει πιο δυσχερή την ανοικοδόμηση της χώρας αφού ελευθερωθεί και δυσκολότερη την ούτως ή άλλως δύσκολη ζωή των κατοίκων.

Ακόμη, ανυπολόγιστες πιθανόν να είναι οι οικολογικές καταστροφές ύστερα από μία ανθρωπιστική επέμβαση στη χλωρίδα και την πανίδα μιας χώρας, κάτι που μεταπολεμικά θα είναι επίσης κάτι πολύ επιβλαβές για την ίδια τη χώρα που δέχεται μία ανθρωπιστική επέμβαση, εάν ελευθερωθεί.

Επίσης, μία ακόμη σημαντική καταστροφή που μπορεί να έχει μια χώρα και ένας πολιτισμός, είναι η καταστροφή που κατά πάσα πιθανότητα μπορεί να επέλθει στα μνημεία μιας χώρας από τυχόν βομβαρδισμούς ή λεηλασίες και κλοπές ιστορικών μνημείων από μουσεία ή αρχαιολογικούς χώρους μιας χώρας. Η καταστροφή ιστορικών μνημείων είναι καταστροφή της ίδιας της ιστορίας της χώρας αλλά και του παγκόσμιου πολιτισμού γενικότερα. Νωπές είναι ακόμα οι μνήμες μας από την καταστροφή διαφόρων αρχαιολογικών μνημείων που προξενήθηκαν από τους βομβαρδισμούς στο Αφγανιστάν (αλλά και το καθεστώς τον Ταλιμπάν), όπως και από τις καταστροφές στην εισβολή των Αμερικανών και των συμμάχων τους στο Ιράκ (ειδικά οι κλοπές από τα αρχαιολογικά μουσεία του Ιράκ), όπως και οι καταστροφές που έγιναν από τον βομβαρδισμό της Πρώην Γιουγκοσλαβίας το 1999, με την καταστροφή μεγάλου αριθμού Ορθόδοξων μοναστηριών στην περιοχή του Κοσσυφοπεδίου.

Επιπροσθέτως, μετά την απελευθέρωση μιας χώρας ή την αλλαγή καθεστώτος ύστερα από μια ανθρωπιστική επέμβαση, είναι πολύ πιθανόν να επικρατήσει χάος και αναρχία στην περιοχή αυτή, ή και ακόμη χειρότερα κάποιος εμφύλιος πόλεμος, με αποτέλεσμα η κατάσταση να είναι χειρότερη από την προηγούμενη. Πρόσφατα παραδείγματα, όπως αυτά στο Αφγανιστάν και στο Ιράκ, επιβεβαιώνουν το επιχείρημα αυτό.

Τέλος, δεν θα μπορούσαμε να μην αναφέρουμε και το τεράστιο ψυχικό κόστος που μπορεί να υπάρξει στο πληθυσμό ενός κράτους από μία ανθρωπιστική επέμβαση, λόγω όλων των καταστροφών που θα σημειωθούν, αλλά και λόγω όσων θα σκοτωθούν κατά τη διάρκεια του πολέμου.

Διάφορες ανθρωπιστικές επεμβάσεις των τελευταίων χρόνων.

Μία από τις πολλές ανθρωπιστικές επεμβάσεις που έχουν γίνει τα τελευταία χρόνια είναι αυτή που έγινε από το 2003 και έπειτα στο Ιράκ, στο καθεστώς του Σαντάμ Χουσεΐν από τους Αμερικανούς και τους συμμάχους τους. Ασχέτως τον λόγων και των κατηγοριών που επικαλέστηκαν οι Αμερικάνοι ( όπλα μαζικής καταστροφής, πιθανή σύνδεση του Ιρακινού καθεστώτος με την Αλ Κάιντα και την διεθνή τρομοκρατία), που αποδείχθηκαν τελικώς ψευδής, η επέμβαση ως ανθρωπιστική μπορεί εν μέρει να θεωρηθεί ότι είναι σωστή, καθώς όλα όσα έκανε το ιρακινό καθεστώς έχρηζαν ανθρωπιστικής επέμβασης (καθώς ήταν εγκλήματα πολέμου που τελικά πρόσφατα οδήγησαν τον Σαντάμ στην αγχόνη), πλην όμως όλα αυτά έγιναν σε μεγάλο βαθμό τη δεκαετία του ’80. Το ερώτημα που προκύπτει είναι γιατί δεν έγινε η ανθρωπιστική επέμβαση όταν διεπράχθησαν τα συγκεκριμένα εγκλήματα την εποχή εκείνη; Η απάντηση είναι φυσικά ότι την εποχή εκείνη ο Σαντάμ ήταν σύμμαχος των Αμερικάνων, μιας και εξυπηρετούσε τα συμφέροντα των Η.Π.Α. εναντίον του Ιράν. Αργότερα, λόγω του πετρελαίου ο πρώην σύμμαχος έγινε εχθρός. Όσον αφορά τον πρώτο πόλεμο του κόλπου, όπως είπαμε και παραπάνω αυτός διεξήχθη με την άδεια του Συμβουλίου Ασφαλείας του Ο.Η.Ε.

Στην περίπτωση του πολέμου εναντίον των Ταλιμπάν στο Αφγανιστάν το 2001, ύστερα από την τρομοκρατική επίθεση της 11ης Σεπτεμβρίου από την Αλ Κάιντα και τον Οσάμα Μπιν Λάντεν, οι Η.Π.Α. είχαν μια πιο ξεκάθαρη αιτία ώστε να επιτεθούν στο Αφγανιστάν, καθώς δέχθηκαν επίθεση στο έδαφος τους, όμως πάλι βλέπουμε ότι ο πρώην σύμμαχος τους Λάντεν, πλέον είναι εχθρός καθώς πλέον δεν έχουν κοινά συμφέροντα.

Όσον αφορά την επέμβαση που έγινε στο Κοσσυφοπέδιο το 1999, η μεν αλβανική μειονότητα της περιοχής (που αποτελεί την συντριπτική πλειοψηφία των κατοίκων του Κοσσυφοπεδίου) καταπιέζονταν από το καθεστώς του Σλόμπονταν Μιλόσεβιτς, αλλά δεν έγιναν μαζικές σφαγές ή εγκλήματα πολέμου, έτσι ώστε να δικαιολογούνται οι βομβαρδισμοί και οι επεμβάσεις στην περιοχή, που είχαν σαν αποτέλεσμα να αποσχιστεί ουσιαστικά το Κοσσυφοπέδιο από την Πρώην Γιουγκοσλαβία και να γίνει ένα προτεκτοράτο του Ν.Α.Τ.Ο.

Στην περίπτωση της επέμβασης στη Βοσνία την περίοδο του Γιουγκοσλαβικού εμφύλιου πολέμου, με τα γεγονότα που συνέβαιναν στην περιοχή ήταν επιτακτική ανάγκη να γίνει ανθρωπιστική επέμβαση στην περιοχή, καθώς συνέβαιναν πολλά εγκλήματα πολέμου και πολλές μαζικές σφαγές αμάχων, από όλες τις πλευρές και ήταν απολύτως σωστό το γεγονός ότι έπρεπε να γίνει η ανθρωπιστική επέμβαση. Το λάθος που έγινε και σ’ αυτή την επέμβαση ήταν το γεγονός ότι η επέμβαση έγινε στο πλευρό των κροατικών δυνάμεων, σε βάρος των σερβικών δυνάμεων (με τους Βόσνιους να σφάζονται από όλες τις πλευρές), ενώ οι ίδιοι οι Κροάτες διέπραξαν και οι ίδιοι εγκλήματα πολέμου εις βάρος των Σέρβων της Βοσνίας και εναντίον των μουσουλμάνων της Βοσνίας. Και σε αυτή την περίπτωση βλέπουμε ότι η ανθρωπιστική επέμβαση εκτός από μεροληπτική ήταν και πάλι προβληματική.






Επίλογος


Κλείνοντας αυτή την εργασία, βγάζουμε τα συμπεράσματα ότι οι ανθρωπιστικές επεμβάσεις είναι θετικές για την ανθρωπότητα και την παγκόσμια ειρήνη, όταν πραγματοποιούνται σωστά, με την αιγίδα του Ο.Η.Ε., (δηλαδή σπάνια έως ποτέ) και ότι σε αντίθετες περιπτώσεις οι επεμβάσεις αυτές, αν και είναι αναγκαίο να γίνουν, εξυπηρετούν συγκεκριμένα γεωστρατηγικά και πολιτικοοικονομικά συμφέροντα (συνήθως των Αμερικάνων) με αποτέλεσμα να μην θεωρούνται δίκαιες ηθικά και νομικά από ένα μεγάλο κομμάτι του κόσμου. Ίσως αυτές οι επεμβάσεις θα έπρεπε να γίνονται από τον Ο.Η.Ε. Τότε ίσως να ήταν και ποιο αποτελεσματικές (και ποιο δίκαιες).

Βιβλιογραφία

  • Michael Walzer, Πέρα από την ανθρωπιστική επέμβαση: Τα δικαιώματα του ανθρώπου στην παγκόσμια κοινωνία, Ισοπολιτεία, τόμος 7, Απρίλης-Οκτώβρης 2003, εκδόσεις Αντ. Σακούλλα

  • Κωνσταντίνος Παπαγεωργίου, Ο δίκαιος πόλεμος στο Ιράκ. Τα επιχειρήματα ex post facto, Ισοπολιτεία, τόμος 7, Απρίλης-Οκτώβρης 2003, εκδόσεις Αντ. Σακούλλα

  • Veronique Zanetti, Global Justice: Is interventionism desirable?, Metaphilosophy LLC and Blackwell Publishers Ltd., 2001

Λοιμός

Εισαγωγή




Με την κάτωθι εργασία έχουμε ως σκοπό να παρουσιάσουμε το βιβλίο του Ανδρέα Φραγκιά ‘Ο Λοιμός’ που εκδόθηκε για πρώτη φορά το 1972 (11η έκδοση το 2002). Πρώτα θα ξεκινήσουμε παρουσιάζοντας βιογραφικά στοιχεία του συγγραφέα και στη συνέχεια θα παρουσιάσουμε το βιβλίο (πρόσωπα, υπόθεση κτλ.) και τέλος θα αναφέρουμε τα ζητήματα δικαίου που θέτει το βιβλίο αυτό.




Στοιχεία για το συγγραφέα




Ο Ανδρέας Φραγκιάς γεννήθηκε στην Αθήνα το 1921, αποφοίτησε από το Βαρβάκειο Λύκειο, όπου συνδέθηκε με φιλία με τον Άρη Αλεξάνδρου. Σπούδασε στην Α.Σ.Ο.Ε.Ε. αλλά λόγω της κατοχής και του εμφύλιου πόλεμου δεν κατάφερε να πάρει το πτυχίο του. Τότε ξεκίνησε τη δημοσιογραφία από την «Ελεύθερη Ελλάδα» την εφημερίδα του Ε.Α.Μ. και το 1945 συνελήφθη και εκτοπίστηκε στην Ικαρία μαζί με το στενό του φίλο Δημήτρη Χατζή. Από το ’49 έως ’52 ήταν εξόριστος στη Μακρόνησο, καθ’ ότι την περίοδο εκείνη ήταν στρατεύσιμος. Μετά την απελευθέρωση του άρχισε πάλι να εργάζεται σε εφημερίδες. Στα γράμματα εμφανίστηκε το 1955 με το μυθιστόρημα «Άνθρωποι και σπίτια». Ακολούθησε το 1962 η «Καγκελόπορτα» και την ίδια χρονιά παίχθηκε και το μοναδικό θεατρικό έργο του το «Πέντε στρέμματα παράδεισος» σε συνεργασία με το Γεράσιμο Σταύρου. Το 1972 κυκλοφόρησε το μυθιστόρημα ο «Λοιμός». Το 1985 κυκλοφόρησε το τελευταίο του μυθιστόρημα «Πλήθος» (σε δύο μέρη, το δεύτερο το 1986) όπου πήρε και το Α` Κρατικό Βραβείο Λογοτεχνίας. Το 2000 τιμήθηκε με την ύψιστη διάκριση της πολιτείας, το Μεγάλο Βραβείο Λογοτεχνίας για το σύνολο του έργου του. Τα έργα του έχουν μεταφραστεί στα αγγλικά, γαλλικά, γερμανικά, ρωσικά, ουγγρικά και ρουμάνικα. Απεβίωσε το 2002 σε ηλικία 80 χρονών.




Υπόθεση




Το βιβλίο ‘Ο Λοιμός’ είναι ένα μυθιστόρημα με ήρωες κάποιους ανθρώπους που βρίσκονται εξόριστοι σε ένα νησί, σε ένα μέρος που δεν κατονομάζεται, σε μια ακαθόριστη χρονική περίοδο, δεν ξέρουμε γιατί κρατούνται και από ποιους και δεν γνωρίζουμε τα ονόματα τους.

Η καθημερινότητα των εξόριστων περιλαμβάνει την εκτέλεση των καταναγκαστικών έργων που τους έχουν επιβάλει, όπως την κατασκευή δημοσίων έργων και μνημείων, το σπάσιμο πετρών και βράχων και τον βραδινό τους ύπνο στους τάφους τους (τρύπες σκαμμένες στο έδαφος σαν τάφοι, όπου έμεναν μέσα ανά τρεις ή τέσσερις άνθρωποι, διαφορετικοί κάθε βράδυ). Ώσπου μία μέρα ήρθε διαταγή ότι όλος ο πληθυσμός θα πρέπει κάθε μέρα να συγκεντρώνει και να παραδίδει στις αρχές από 20 μύγες, ειδεμή θα είχε κυρώσεις. Φυσικά αυτό ήταν πολύ δύσκολο και κανείς δεν μπορούσε να μαζεύει 20 μύγες τη μέρα. Το κατάφερε μόνο ένας άνθρωπος ο οποίος τελικά κυνηγήθηκε ανηλεώς. Συν τις άλλοις είχαν να αντιμετωπίσουν και τις δύσκολες συνθήκες διαβίωσης, τα ποντίκια που τους ταλαιπωρούσαν και τις απίστευτες εργασίες που τους επέβαλαν να κάνουν.

Εν ολίγοις το βιβλίο περιλαμβάνει μικρές ιστορίες των εξόριστων (πιο σωστά τα βασανιστήρια των εξόριστων).




Πρόσωπα




Όπως αναφέραμε και παραπάνω δεν γνωρίζουμε τα ονόματα των ηρώων γιατί στο βιβλίο αναφέρονται με παρατσούκλια που έχουν από κάποιο χαρακτηριστικό τους. Έτσι έχουμε παρατσούκλια όπως ο περιδεής, ο εκκρεμής, ο κίτρινος σκούφος (που στην πραγματικότητα είναι μαύρος), ο διψασμένος, αυτός που χάνει συνέχεια το σπέρμα του (λόγω σπερματορροίας), το ζαρωμένο ή τυχερό ανθρωπάκι, ο καταστροφέας, ο αυτόχειρας κλπ. Επίσης, κανείς από τους την πολιτεία δεν αναφέρεται με όνομα, αλλά αναφέρονται ως άσπρες μπλούζες (είναι σαφής ο συμβολισμός) και ως επόπτες. Ακόμη, σχεδόν δεν περιγράφονται καθόλου ως χαρακτήρες και αυτό συμβαίνει μάλλον γιατί αναφέρονται ελάχιστα και μόνο όταν πρόκειται για διαταγές (έτσι και αλλιώς πρωταγωνιστές του βιβλίου είναι οι εξόριστοι).




Η αοριστία




Όπως είπαμε πριν στο βιβλίο δεν αναφέρεται τόπος, χρόνος και γιατί είναι εξόριστοι οι άνθρωποι αυτοί και από ποιους. Γιατί γίνεται όμως όλο αυτό; Ίσως γίνεται γιατί ο συγγραφέας έγραψε και εξέδωσε το βιβλίο αυτό κατά την περίοδο της απριλιανής δικτατορίας και την περίοδο εκείνη (όπως και νωρίτερα) υπήρχε λογοκρισία. Φυσικά εκτός από τη λογοκρισία ήθελε να αποφύγει και τη σύλληψη και τη σίγουρη φυλάκιση του και την πιθανή εξόριση για μια ακόμη φορά. Ακόμη με αυτή την αοριστία ο συγγραφέας πετυχαίνει να αποκτήσει το βιβλίο χαρακτήρα καθολικό και πανανθρώπινο.

Οι μύγες




Όπως γράψαμε πριν οι κρατούμενοι έπρεπε να μαζεύουν κάθε μέρα 20 μύγες διαφορετικά θα υποστούν κυρώσεις (όπως ότι θα μείνουν χωρίς φαγητό ή νερό και πιθανόν να βασανιστούν). Την πρώτη μέρα εφαρμογής της διαταγής αυτής κανείς εκτός από το τυχερό η ζαρωμένο ανθρωπάκι δεν καταφέρνει να μαζέψει 20 μύγες, πράγμα που έχει ως απότοκο τον χλευασμό του από τους υπόλοιπους, αλλά και την αναίτια επίθεση που δέχτηκε από κάποιους αγνώστους τη νύχτα, όπου τον ξυλοφόρτωσαν και τον πέταξαν στη θάλασσα, όπου κανονικά θα έπρεπε να είχε πεθάνει, αλλά τελικά έζησε. Φυσικά το να μαζέψει κάποιος 20 μύγες καθημερινά είναι λίγο δύσκολο, πράγμα που είχε ως απότοκο να δημιουργούν χρέη στους κατοίκους, ανάλογα με το πόσες μύγες χρωστούσαν συνολικά.




Τα ποντίκια




Εκτός από τις μύγες ο πληθυσμός είχα να αντιμετωπίσει και ένα άλλο μεγάλο πρόβλημα, τα ποντίκια, τα οποία ενοχλούσαν τους εξόριστους στον ύπνο τους.

Έτσι το πρωί μπορεί να ξύπναγε κάποιος και να του έλειπε κάποιο δάχτυλο, κάποιο κομμάτι από το αυτί ή τη μύτη από το δάγκωμα του ποντικού. Ένα μέτρο που πήρε η «πολιτεία» για να εξολοθρεύσει τα ποντίκια, ήταν να διατάξει τους εξόριστους να βάλουν δηλητήρια σε κάθε μέρος της περιοχής και να κάνουν απολύμανση παντού. Όλα αυτά έγιναν όμως τα τρωκτικά τελικά δεν ψόφησαν, ενώ αντίθετα η «πολιτεία» υπερηφανευόταν με μηνύματα από τα μεγάφωνα ότι ένας ακόμη εχθρός εξολοθρεύτηκε. Όπως αναφέρει χαρακτηριστικά ο συγγραφέας δεν σκοτώθηκε ούτε ένα ποντίκι.




Βασανιστήρια




Ένα ακόμη μέτρο που είχαν για την φυσική και ηθική εξόντωση των εξόριστων ήταν τα βασανιστήρια που έκαναν. Έτσι, το βράδυ, ενώ κοιμόταν κάποιος, κάποιοι βασανιστές της πολιτείας, πήγαιναν και βιαιοπραγούσαν εις βάρος ενός εξόριστου. Τα βασανιστήρια περιελάμβαναν το ξύλο, το πέταγμα στη θάλασσα, στα βράχια (όπως π.χ. αυτά που έπαθε το τυχερό ή ζαρωμένο ανθρωπάκι) κτλ. Τα βασανιστήρια είχαν σκοπό να κάμψουν τη θέληση και το φρόνημα του εκάστοτε βασανιζόμενου και να τον οδηγήσουν σταδιακά στην τρέλα.

Επειδή όμως τα βασανιστήρια αυτά δεν είχαν και μεγάλα αποτελέσματα και δεν λύγιζαν τη θέληση των εξόριστων, οι βασανιστές (όπως αναφέρεται στο τέλος του βιβλίου) πήραν πιο δραστικά μέτρα: έβαλαν κάποιους που ήθελαν να βασανίσουν τον καθένα σε ένα σακί, ρίξανε μέσα και μία αγριόγατα. Δέσανε σφιχτά το σακί με χοντρό σχοινί κι άρχισαν να χτυπούν το σακί με τη γάτα και τον άνθρωπο μέσα. Έπειτα βούτηξαν το σακί στη θάλασσα. Το τράβηξαν, το βούτηξαν ξανά και το ξανατράβηξαν και το βούτηξαν αρκετές φορές (όπως αναφέρει ο συγγραφέας στο τέλος του βιβλίου ΄΄ακούστηκαν πολλά γι’ αυτές τις επιχειρήσεις, η αλήθεια είναι ότι εκείνοι οι άνθρωποι έζησαν’’).1

Τέλος, θα πρέπει να αναφέρουμε ότι οι εξόριστοι εκτός της φυσικής βίας που είχαν να αντιμετωπίσουν, είχαν και την ψυχολογική βία που τους ασκούταν από την «πολιτεία». Ένα παράδειγμα, όταν κάποιος του έπεσε μια πέτρα που μετέφερε για πιάσει μια μύγα, ένας επόπτης τον τιμώρησε ανεβάζοντας τον σε ένα λόφο και τον ανάγκασε να πει ότι «…είμαι ένας μαλάκας που άφησα να μου πέσει η πέτρα από τα χέρια».2




Τα ζητήματα δικαίου




Το βιβλίο που παρουσιάζουμε εντάσσεται στην θεματική ομάδα ‘το άτομο και το κράτος’, πράγμα με το οποίο ασχολείται το βιβλίο καθώς ασχολείται με την καθημερινότητα κάποιων εξόριστων ανθρώπων (που φυσικά βρέθηκαν εκεί από την πολιτεία).

Παραπάνω ανέφερα ότι το βιβλίο διακρίνει μία αοριστία καθώς δεν αναφέρει τόπο, χρόνο και την αιτία της εξορίας των ανθρώπων αυτών. Έτσι πρέπει να αναφέρουμε εδώ ότι το βιβλίο αναφέρεται στην περίοδο της εξορίας χιλιάδων αγωνιστών της αριστεράς κατά την περίοδο του εμφύλιου πόλέμου και αργότερα. Ένας από τους εξόριστους αυτούς ήταν και ο συγγραφέας, γι’ αυτό και το βιβλίο είναι αυτοβιογραφικό (ως ένα σημείο, καθώς δεν γνωρίζω εάν συνέβαιναν όλα αυτά που παραθέτει στο βιβλίο ο συγγραφέας). Πολλά από αυτά που αναφέρει ο Φραγκιάς πιθανόν να συνέβαιναν, καθώς είναι γνωστό ότι η καθημερινότητα στην εξορία περιελάμβανε καταναγκαστικά έργα, βασανιστήρια, σωματική και ψυχολογική βία (είναι επίσης γνωστές οι δηλώσεις μετάνοιας που η πολιτεία «πρόσφερε» στους εξόριστους).

Εκ πρώτης όψεως, το βιβλίο φαίνεται να μην έχει σχέση με την εξορία των αγωνιστών της αριστεράς, αλλά με μία ανελεύθερη κοινωνία στην οποία επικρατεί ο φόβος και ο τρόμος και μας φέρνει στο νου την κοινωνία του 1984 του Όργουελ και την κοινωνία της ταινίας Brazil του Terry Gilliam. Όμως είναι γνωστό το αλληγορικό θέμα που έχει το βιβλίο και σε τι αναφέρεται στην πραγματικότητα ο συγγραφέας (στην εξορία των αγωνιστών της αριστεράς). Έτσι, έχοντας αυτά τα δεδομένα, εάν δούμε το βιβλίο ως έχει, τότε τα ζητήματα δικαίου είναι απλά οι σχέσεις ατόμου-κράτους και ατομικών δικαιωμάτων.

Όμως, τα ίδια πάνω κάτω ισχύουν και στην περίπτωση που το δούμε από τη αλληγορική σκοπιά που υπονοεί ο Φραγκιάς, με μια διαφορά. Συγκεκριμένα σε αυτή την περίπτωση, θα πρέπει να έχουμε υπόψη μας και το γεγονός το γιατί βρέθηκαν στην εξορία τόσοι άνθρωποι. Αυτοί οι άνθρωποι βρέθηκαν εκεί ύστερα από την ήττα των κομμουνιστών στον εμφύλιο πόλεμο του 46-49. Έτσι, όλοι αυτοί είναι εκεί για πολιτικούς λόγους, επομένως τίθεται και το θέμα των πολιτικών δικαιωμάτων των εξόριστων. Το γεγονός ότι είναι και θέμα πολιτικών δικαιωμάτων φαίνεται από το γεγονός ότι στην εξορία και στις φυλακές δεν βρίσκονταν μόνο αντάρτες που είχαν πολεμήσει εναντίον της επίσημης ελληνικής πολιτείας για να καταλάβουν την εξουσία, αλλά και απλοί άνθρωποι, μέλη και συμπαθούντες του κομμουνιστικού κόμματος, ακόμη και απλοί δημοκρατικοί άνθρωποι, οι οποίοι δεν πολέμησαν για να καταλάβουν την εξουσία για λογαριασμό του κομμουνιστικού κόμματος, αλλά παρ’ όλα αυτά βρέθηκαν στην εξορία.

Συγκεφαλαιώνοντας, τα ζητήματα δικαίου είναι τα ατομικά δικαιώματα που πρέπει να έχει ένας άνθρωπος καταδικασμένος για οποιονδήποτε λόγο, και φυσικά τα πολιτικά δικαιώματα, όπως αυτά διαμορφώθηκαν την περίοδο μετά τον εμφύλιο πόλεμο.











Επίλογος



Κλείνοντας, ελπίζω να κατάφερα να παρουσιάσω το βιβλίο αυτό όσο γίνεται καλύτερα, και να απέδωσα όσο γίνεται καλύτερα τα ζητήματα δικαίου, αλλά και ανέφερα σωστά το κλίμα της εποχής του εμφυλίου και μετά.


Πηγές


Για τη δημιουργία αυτής της εργασίας εκτός της ανάγνωσης του βιβλίου ‘Λοιμός’ (φυσικά), παρακολούθησα την ταινία του Παντελή Βούλγαρη ‘Happy Day’. Τα βιογραφικά στοιχεία του συγγραφέα είναι από το βιβλίο των κειμένων νεοελληνικής λογοτεχνίας γενικής παιδείας της τρίτης λυκείου. Επίσης χρησιμοποιήθηκε ένα απόσπασμα από την εφημερίδα ‘Τα Νέα’ της 7ης Ιανουαρίου 2002.

1 Σελ. 252

2 Σελ. 48

Παιδική Εργασία

ΕΙΣΑΓΩΓΗ



Με την κάτωθι εργασία έχουμε σκοπό να παρουσιάσουμε το θέμα της παιδικής εργασίας. Συγκεκριμένα θα ασχοληθούμε με το θέμα αυτό από μία διαφορετική σκοπιά από αυτή που συνήθως παρουσιάζεται. Τις πλείστες των περιπτώσεων το θέμα αυτό παρουσιάζεται από τη σκοπιά της παιδικής εκμετάλλευσης. Σε αυτή την εργασία όμως θα το παρουσιάσουμε από άλλη σκοπιά και θα προσπαθήσουμε να βρούμε τα οφέλη που υπάρχουν από την ενασχόληση κάποιου ανηλίκου ανθρώπου με κάποια μορφή εργασίας.

















ΟΡΙΣΜΟΣ



Αρχίζοντας θα πρέπει να αναφέρουμε τι είναι η παιδική εργασία. Παιδική εργασία είναι σύμφωνα με τον Διεθνή Οργανισμό Εργασίας ( International Labor Organization, ILO ) οποιαδήποτε οικονομική δραστηριότητα εκτελείται από άτομο κάτω των 15 ετών. Όμως το όριο ηλικίας σε μερικές χώρες διαφέρει. Υπάρχουν διάφορα επαγγέλματα στα οποία ένας ανήλικος μπορεί να ασχοληθεί. Μερικές από αυτές είναι η βοήθεια σε οικογενειακή επιχείρησή ή σε οικογενειακή φάρμα. Επίσης είναι και κάποιες μικρές «δουλειές» που μπορεί να κάνει ένα παιδί όπως το καθάρισμα τζαμιών αυτοκινήτων, το γυάλισμα παπουτσιών, η πώληση πραγμάτων όπως τσιγάρων, λαχείων, εισιτηρίων κτλ. Επίσης σαν παιδική εργασία περιλαμβάνεται και η επαγγελματική κατάρτιση. Ακόμη μερικά παιδιά δουλεύουν σαν υπάλληλοι καταστημάτων και εστιατόριων και σε άλλα τουριστικά επαγγέλματα. Αυτή είναι η πιο ελαφριά μορφή απασχόλησης ανηλίκων η οποία σε αρκετές περιπτώσεις, ειδικά όταν αυτή γίνεται με τη θέληση του ανηλίκου και δεν είναι αποτρεπτική για την παρακολούθηση των μαθημάτων του νέου, τότε είναι και θεμιτή. Όμως υπάρχουν και σκληρότερες μορφές εργασίας οι οποίες τις περισσότερες φορές είναι απάνθρωπες και καταστροφικές για την ψυχική και σωματική υγεία του παιδιού. Μερικές μορφές όμως ακόμη και μία σκληρή μορφή εργασίας είναι απαραίτητη για την επιβίωση του ανήλικου. Κάποιες από τις απάνθρωπες μορφές εργασίας που υπάρχουν είναι η χρήση ενός παιδιού ως στρατιώτη, η παιδική πορνεία, το εμπόριο ναρκωτικών όπου ο νέος χρησιμοποιείται ως έμπορος και η παιδική πορνογραφία που είναι απόρροια της παιδικής πορνείας. Άλλη εργασία που κάνει ένα ανήλικο παιδί είναι η εργασία σε εργοστάσια παραγωγής διάφορων ειδών όπως ενδυμάτων, υποδημάτων κτλ. Τα μέρη όπου εργάζονται οι ανήλικοι και παράγονται αυτά τα προϊόντα είναι τα λεγόμενα «sweatshops». Σ’ αυτά τα εργοστάσια τα παιδιά αναγκάζονται να δουλεύουν πολλές φορές μην έχοντας άλλη επιλογή. Τέλος υπάρχει και μία πιο «ευχάριστη» ασχολία των παιδιών και αυτή είναι όταν εργάζονται σε ψυχαγωγικές δραστηριότητες όπως το τραγούδι, η υποκριτική, ο αθλητισμός (στην επαγγελματική του μορφή) κτλ.























ΑΙΤΙΑ ΤΗΣ ΠΑΙΔΙΚΗΣ ΕΡΓΑΣΙΑΣ



Τα αίτια είναι παιδικής εργασίας δεν είναι τα ίδια παντού και σε κάθε κατηγορία εργασίας. Συγκεκριμένα ένα παιδί που εργάζεται βοηθώντας στην οικογενειακή επιχείρηση ή στην οικογενειακή φάρμα εργάζεται πρωτίστως για βοήθεια ή ξεκούραση των γονέων. Τα παιδιά που δουλεύουν στο δρόμο δουλεύουν λόγω ανάγκης καθώς λογικά θα έχουν οικονομικά προβλήματα οι γονείς τους (εάν υπάρχουν) ή μπορεί να τους έχουν βάλει οι ίδιοι οι γονείς τους και τα εκμεταλλεύονται. Επίσης τα παιδιά που δουλεύουν ως υπάλληλοι καταστημάτων ή εστιατορίων συνήθως δουλεύουν επειδή το θέλουν οι ίδιοι για να αυξήσουν τα έσοδα τους ή για να συνδράμουν στο οικογενειακό ταμείο. Για τις απάνθρωπες μορφές εργασίας που ανέφερα παραπάνω τα αίτια είναι η εκμετάλλευση και μόνο. Όσων αφορά τα sweatshops τα αίτια είναι πιο απλά: τα παιδιά εργάζονται σ’ αυτά τα σκληρά εργοστάσια καθώς η εργασία τους σ’ αυτά είναι το μόνο μέσω επιβίωσης που έχουν. Τέλος, στις «ψυχαγωγικές εργασίες» τα ίδια τα παιδιά παροτρύνονται από τους γονείς τους συνήθως καθώς ενδέχεται να έχουν μεγάλα κέρδη από αυτές τις δραστηριότητες.









ΕΠΙΧΕΙΡΗΜΑΤΑ ΥΠΕΡ ΤΗΣ ΠΑΙΔΙΚΗΣ ΕΡΓΑΣΙΑΣ


Σ’ αυτό το κεφάλαιο θ’ αναφέρουμε κάποια επιχειρήματα τα οποία τα οποία αποδεικνύουν ότι η παιδική εργασία δεν είναι κάτι μεμπτό και αντιθέτως υπάρχουν πολλά θετικά στοιχεία και πολλά θετικά αποτελέσματα απ’ αυτή.


Εργασία στο Δυτικό κόσμο


Πρώτα απ’ όλα θα πρέπει να αναφέρουμε ότι είναι δικαίωμα του κάθε ανθρώπου ανεξαρτήτως ηλικίας, φύλου, καταγωγής και χρώματος να εργάζεται. Και να εργάζεται αξιοπρεπώς. Αυτό φυσικά περιλαμβάνει και ανήλικα παιδιά ηλικίας από 15 ετών και άνω. Αυτό ισχύει στις περισσότερες ‘δυτικές’ χώρες (σύμφωνα και με τον ILO). Το αυτό ισχύει και στη χώρα μας. Πεποίθησή μου είναι όμως ότι ένα παιδί πρέπει να εργάζεται, εφόσον το επιθυμεί (πάντα), και σε ηλικία μικρότερης αυτής των 15 ετών (σε ελαφριάς μορφής εργασία πάντα) σε περιόδους όπου δεν υφίστανται σχολικές υποχρεώσεις (επίσης πάντα, καθώς σε καμία περίπτωση δεν πρέπει να παρεμποδίζεται ένα παιδί από τη μάθηση σε οποιαδήποτε βαθμίδα). Από τη φιλελεύθερη σκοπιά μου πιστεύω ότι δεν πρέπει να παρεμποδίζεται κάποιος εάν θέλει να εργαστεί.

Εξάλλου εάν ένα παιδί εργάζεται τότε μαθαίνει από πρώτο χέρι ότι «τα αγαθά κόπεις κτώνται». Αυτό έχει σαν αποτέλεσμα το παιδί να μάθει να εργάζεται από μικρός και μεγαλώνοντας αυτό θα έχει σαν αποτέλεσμα να γίνει ένας εργατικός άνθρωπος και όχι ένας οκνηρός. Ακόμη θα τον βοηθήσει να ωριμάσει από μικρός και να ανεξαρτητοποιηθεί από τους γονείς του και να τα καταφέρνει μόνος του.

Εδώ θα ήθελα ν’ αναφέρω το παράδειγμα μιας χώρας η οποία αποτελεί το πρότυπο μου όσων αφορά την παιδική εργασία. Η χώρα αυτή είναι ο Καναδάς και η κατάσταση που επικρατεί εκεί έχει ως εξής: Ένας ανήλικος εκεί είναι ελεύθερος να εργαστεί από την ηλικία των 12 ετών και πάνω όταν δεν υπάρχουν σχολικές υποχρεώσεις. Το πιο ενδιαφέρον είναι όμως ότι το μισθό που εισπράττει ο νέος το μισό τον εισπράττει κανονικά από το αφεντικό του και το άλλο μισό το εισπράττει από το κράτος. Εδώ βλέπουμε ότι υπάρχει ενίσχυση και επιδότηση από το κράτος της παιδικής εργασίας.

Ακόμη και στο πιο κοινωνικό κράτος στον κόσμο, στη Σουηδία, όπου ως γνωστόν ένα παιδί που γεννιέται και μέχρι να γίνει 18 εισπράττει από το κράτος επίδομα 100 ευρώ μηνιαίως, από κάποια ηλικία και έπειτα το επίδομα σταματάει τους καλοκαιρινούς μήνες ώστε ο νέος να πάει να εργαστεί.


Εργασία στον τρίτο κόσμο (sweatshops)


Σ’ αυτή την ενότητα θ’ αναφερθούμε στα θετικά σημεία που υπάρχουν από την εργασία νέων στα εργοστάσια αυτά, τα sweatshops.

Κατ’ αρχήν τα sweatshops είναι εργοστάσια που υπάρχουν μόνο στις χώρες του αναπτυσσόμενου και του τρίτου κόσμου (νοτιοανατολική Ασία, Αφρική, νότιος και κεντρική Αμερική) και στα οποία οι εργαζόμενοι σ’ αυτά δουλεύουν για πάρα πολλές ώρες με μικρή αμοιβή. Τα εργοστάσια αυτά κατασκευάζουν συνήθως είδη ένδυσης και υποδήματα. Σ’ αυτά εργάζονται και ανήλικα παιδιά.

Σίγουρα δεν είναι και ότι καλύτερο για ένα παιδί κάτω τον 10 ετών να εργάζεται σε άθλιες συνθήκες για περισσότερες από 10 ώρες τη μέρα και με ελάχιστη αμοιβή. Όμως θα πρέπει να γνωρίζουμε ότι σε αυτά τα κράτη (στον τρίτο κόσμο) οι συνθήκες διαβίωσης είναι εξαιρετικά δύσκολες και είναι γνωστό ότι πολλά παιδιά πεθαίνουν από την πείνα αλλά και από αρρώστιες όπως π.χ. η διάρροια. Ας δούμε όμως τις εναλλακτικές λύσεις που έχει ένα παιδί εάν δεν εργαστεί στα sweatshops:

-Εξ’ αιτίας της οικτρής οικονομικής κατάστασης που βρίσκονται οι χώρες αυτές εάν κάποιο παιδί δεν εργαστεί το πιθανότερο είναι να πεθάνει από την πείνα.

-Άλλη λύση που έχει είναι να δουλέψει στην γεωργία όπου οι αμοιβές είναι ακόμα χαμηλότερες.

-Μια ακόμη λύση που έχει είναι να ‘απασχοληθεί’ στην πορνεία όπου ανθεί στην χώρες αυτές.

-Επίσης μπορεί να ‘ασχοληθεί’ με εγκληματικές δραστηριότητες όπως οι κλοπές και το εμπόριο ναρκωτικών.

Από αυτά βλέπουμε τη δύσκολη κατάσταση που υπάρχει σ’ αυτές τις χώρες και τι αποτέλεσμα θα υπάρξει εάν δεν εργαστούν.

Υπάρχουν όμως αρκετοί που υποστηρίζουν ότι δεν θα ήταν καλύτερο εάν αυτά τα παιδιά αντί να δουλεύουν σα σκλάβοι πηγαίνανε στο σχολείο όπως τα παιδιά όλου του (υπόλοιπου) κόσμου; Σύμφωνοι, το σωστό θα ήταν να πηγαίνουνε στο σχολείο αλλά σε ποιο σχολείο; Σε πολλά απ’ αυτά τα μέρη δεν υπάρχουν καν σχολεία αλλά ακόμα και αν υπήρχαν και τα παιδιά πηγαίνανε στο σχολείο μετά τι θα τρώγανε; Τα βιβλία, τα θρανία ή τις κιμωλίες;

Πρέπει να καταλάβουμε όλοι ότι τα παιδιά αυτά δουλεύουν εκεί λόγω ανάγκης και επιβίωσης και όχι γιατί πρέπει να τα εκμεταλλευόμαστε.





Η οικονομική ανάπτυξη που συντελείται


Jeffery Sachs (οικονομολόγος και σύμβουλος οικονομικά αναπτυσσόμενων κρατών): «Η ανησυχία μου δεν είναι ότι υπάρχουν τόσα πολλά sweatshops, αλλά το ότι είναι τόσο λίγα». Η άποψη αυτή του Sachs μας φανερώνει έναν άλλο τομέα που επιδράν τα sweatshops και η εργασία παιδιών σ’ αυτά. Την οικονομία και την ανάπτυξη των χωρών αυτών. Ασφαλώς σε όλους είναι εμφανής η τόσο μεγάλη ανάπτυξη στην νοτιοανατολική Ασία και στην Κίνα ειδικότερα τα τελευταία χρόνια. Σ’ αυτή, καταλυτικό ρόλο έχει και η εργασία ανηλίκων.

Ειδικότερα θα ήθελα ν’ αναφέρω με παραδείγματα την ανάπτυξη στην οικονομία. (εστιάζοντας στην Κίνα). Στην περιοχή Dongguan το κατά κεφαλήν εισόδημα το 1987 ήταν 50$ το μήνα. Σήμερα είναι 250$. Ακόμη και οι συνθήκες εργασίας έχουν βελτιωθεί.

Επίσης, εάν μετράγαμε τις 30 επαρχίες της Κίνας σαν ξεχωριστό κράτος τότε οι 20 πιο αναπτυσσόμενες χώρες στον κόσμο (τα χρόνια 1978-1995) θα ήταν όλες κινέζικες.

Ακόμη, όταν η Κίνα ήταν υπό βρετανική κατοχή, τις πήρε 58 χρόνια για να διπλασιαστεί το κατά κεφαλήν εισόδημα. Πλέον αυτό διπλασιάζεται κάθε 10 χρόνια.

Τέλος, θα αναφέρουμε ότι στις χώρες όπου υφίστανται sweatshops, σήμερα αυτές ελέγχουν το 25% της παγκόσμιας οικονομίας. Το 2025 θα ελέγχουν το 55-60%. Καταλαβαίνουμε βέβαια ότι και μέσω τις παιδικής εργασίας υπάρχει αυτή η ραγδαία οικονομική ανάπτυξη.


Άλλα οφέλη


Σ’ αυτό το κεφάλαιο θα αναφέρουμε μερικά ακόμη οφέλη που υπάρχουν από την εργασία ανηλίκων. Τα παρακάτω επιχειρήματα είναι αρκετά ωφελιμιστικά.

Μέγιστα ωφελημένες από την παιδική εργασία είναι οι εταιρίες που έχουν σαν εργατικό δυναμικό παιδιά καθώς έτσι, με το φθηνό εργατικό δυναμικό, αυτές μεγιστοποιούν τα κέρδη τους.

Και επειδή σε κάποιους μπορεί να μην αρέσει το παραπάνω επιχείρημα, καλό θα είναι να γνωρίζουν όλοι ότι ωφελημένοι σ’ αυτή την περίπτωση είμαστε και εμείς το αγοραστικό κοινό καθώς απόρροια του παραπάνω γεγονότος είναι ότι εμείς αγοράζουμε σε μικρότερες τιμές τα προϊόντα που παράγουν τα ανήλικα παιδιά.

Φυσικά ωφελημένα βγαίνουν και τα παιδιά τα οποία μπορούν και βγάζουν ένα μεροκάματο. Εδώ θα ήθελα να αναφέρω ένα παράδειγμα: επειδή πολύς λόγος έχει γίνει για τη Nike τα τελευταία χρόνια καλώ θα ήταν να γνωρίζουμε ότι ο μισθός ενός εργάτη σε ένα εργοστάσιο της στην Τζακάρτα για παράδειγμα είναι χαμηλός σε σχέση με τα δυτικά πρότυπα, όμως είναι υψηλός σε σχέση με τα ινδονησιακά δεδομένα. Νομίζει κανείς ότι ένα παιδί θα μπορέσει να βγάλει περισσότερα λεφτά αλλού; Ίσως στην πορνεία, στις κλοπές και στο εμπόριο οργάνων και στα ναρκωτικά.

Τέλος θα ήθελα να αναφέρω το μακροπρόθεσμο όφελος. Τα παιδιά μπορεί να εργάζονται τώρα στα εργοστάσια, όμως τα παιδιά τους είναι πιθανό ότι δεν θα χρειαστεί να εργαστούν και να μην πάνε σχολείο όπως τώρα, άλλα θα μπορέσουν να πάνε σχολείο. Μήπως αυτό δεν συνέβαινε και στις χώρες της δύσης τον 19ο αιώνα; Μήπως δεν συνέβαινε και στη χώρα μας μέχρι πριν 50 χρόνια; Όμως αναπτυχθήκαμε οικονομικά και σταμάτησε αυτό το φαινόμενο. Έτσι και αυτές οι χώρες θα αναπτυχθούν και οι επόμενες γενιές θα έχουν καλύτερη μοίρα, όπως είχαμε και εμείς.


ΜΠΟΫΚΟΤΑΖ ΠΡΟΪΟΝΤΩΝ


Σ’ αυτή την ενότητα θα αναφέρουμε ένα μεγάλο λάθος που κάνουν διάφοροι «υπερασπιστές» των παιδιών. Το λάθος που κάνουν είναι το μποϋκοτάζ προϊόντων που προέρχονται από εργασία ανηλίκων. Αυτό είναι πολύ μεγάλο λάθος καθώς μεγάλος χαμένος του μποϋκοτάζ είναι τα μικρά παιδιά που υποτίθεται ότι θέλουν να υπερασπιστούν και έτσι τους στερούνε το βασικό μέσω επιβίωσης που έχουν. Το παράδειγμα που ακολουθεί τα λέει όλα: Σύμφωνα με μία μελέτη της UNICEF γύρω στα 5000-7000 παιδιά από το Νεπάλ στράφηκαν στην πορνεία ύστερα από την απαγόρευση της εξαγωγής χαλιών που επεβλήθη από τις Ηνωμένες Πολιτείες στις αρχές τις δεκαετίας του ’90.

Ακόμη μετά από μία έκθεση που έγινε γνωστή στις Η.Π.Α., 50000 παιδιά από το Μπαγκλαντές απολύθηκαν από τις δουλειές τους στην βιομηχανία ενδυμάτων και τις αναπλήρωσαν με δουλειές όπως το σπάσιμο πετρών και βράχων, άλλες δραστηριότητες του δρόμου και την πορνεία. Όλες αυτές οι εργασίες είναι πιο σκληρές, αλλά αυτές είναι οι εναλλακτικές λύσεις που έχουν.

Απ’ αυτά ελπίζω να βγαίνει το συμπέρασμα ότι το μποϋκοτάζ δεν είναι η ενδεδειγμένη λύση για την αντιμετώπιση του προβλήματος. Ακόμη και οι οργανώσεις που ασχολούνται με το πρόβλημα αυτό καλώ θα ήταν να ασχολούνται με τη βελτίωση των συνθηκών δουλειάς και διαβίωσης που είναι το πραγματικό πρόβλημα. Γιατί με της ενέργειες που κάνουν το μόνο που καταφέρνουν είναι να χειροτερεύσουν την θέση των παιδιών.



Η ΘΕΣΗ ΤΩΝ ΑΝΗΛΙΚΩΝ ΕΡΓΑΖΟΜΕΝΩΝ


Στη διάσκεψη που έγινε στο Άμστερνταμ το 1996, με θέμα την παιδική εργασία και την παρουσίαση της νέας σύμβασης του ILO σχετικά με την ιδιαίτερα επικίνδυνη παιδική εργασία, η Ολλανδική κυβέρνηση κάλεσε επίσημα 10 νεαρούς αντιπροσώπους εργατικών κινημάτων από χώρες όπου εργάζονται ανήλικοι. Παρευρέθησαν επίσης πρωθυπουργοί χωρών, ιδιοκτήτες επιχειρήσεων παγκοσμίου κύρους και ενδιαφέροντος.

Τις θέσεις της διάσκεψης αρχικά παρουσίασαν οι κυβερνητικοί φορείς και οι αρμόδιοι των οργανισμών των Ηνωμένων Εθνών. Έκαναν λόγο για άμεση και δραστική λήψη μέτρων με σκοπό την πάταξη του φαινομένου. Υποστήριξαν ότι τα παιδιά πρέπει να αποτραβηχτούν από τους χώρους εργασίας και να προσαρμοστούν σε προγράμματα αποκατάστασης και επανένταξης σε υψηλής ποιότητας σχολεία όπου θα τους δοθεί η προσοχή που χρειάζονται.

Η θέση των παιδιών είναι ξεκάθαρη: «Δεν χρειάζεται κατάργηση της παιδικής εργασίας, χρειάζονται σωστοί κανονισμοί», όπως υποστήριξε η Άννα Μαρία Τορρέντες, 17 ετών, αντιπρόσωπος της εργατικής κίνησης παιδιών στη Νικαράγουα. Ζητούν να χτυπηθεί το κακό στη ρίζα του, να αντιμετωπιστούν τα οικονομικά προβλήματα που τους αναγκάζουν να δουλεύουν. Μέχρι τότε όμως πρέπει να απολαμβάνουν το δικαίωμα μιας αξιοπρεπής ζωής και δουλειάς. «Δεν έχει νόημα να μας δώσετε σχολεία αν μας αρνηθείτε τη δουλειά». Παρομοίως τοποθετήθηκαν και οι υπόλοιποι αντιπρόσωποι των νέων.

Οι έφηβοι που υπήρξαν παιδιά που δούλευαν 18 ώρες το 24ωρο κάτω από δυσμενείς συνθήκες εργασίας υπερασπίζονται το δικαίωμα τους για εργασία και τονίζουν ότι αυτό δεν πρέπει να στερείται από κανένα άνθρωπο. Κάνουν ξεκάθαρο ότι η οικονομική τους κατάσταση δεν τους επιτρέπει να μην εργάζονται. Οι νέοι διεκδικούν λογικά ωράρια, χρόνο για ξεκούραση, αντιμετώπιση των καταστάσεων με σεβασμό στη κουλτούρα κάθε χώρας και όχι μια απόφαση για όλους, δίκαιους νόμους που να εφαρμοστούν και σε καμία περίπτωση κατάργηση της παιδικής εργασίας.

Το Άμστερνταμ ακολούθησε η Διάσκεψη του Όσλο (Οκτώβριος 1997), όπου τα παιδιά συμμετείχαν με εκπροσώπους από 33 χώρες. Τα «θέλω» τους εκφράστηκαν με δέκα προτάσεις που τις μεταφέρουμε ως έχουν:


  1. Θέλουμε αναγνώριση των προβλημάτων μας, των πρωτοβουλιών και προτάσεών μας και της γενικότερης κινητοποίησης μας.

  2. Εναντιωνόμαστε στο μποϋκοτάζ προϊόντων που προέρχονται από παιδική εργασία.

  3. Θέλουμε σεβασμό και ασφάλεια για τη δουλειά μας και τους εαυτούς μας.

  4. Θέλουμε ένα εκπαιδευτικό σύστημα που να ανταποκρίνεται στην πραγματικότητα μας.

  5. Θέλουμε επαγγελματικό προσανατολισμό που να ανταποκρίνεται στη δική μας πραγματικότητα.

  6. Θέλουμε πρόσβαση σε καλή νοσοκομειακή κάλυψη για τα εργαζόμενα παιδιά.

  7. Θέλουμε να έχουμε λόγο σε όλες τις αποφάσεις που μας αφορούν, σε τοπικό, εθνικό και διεθνές επίπεδο.

  8. Θέλουμε καίρια αντιμετώπιση των αιτιών της κατάστασης μας, δηλαδή της φτώχειας.

  9. Θέλουμε ενίσχυση των επαρχιών για να μην αναγκάζονται τα παιδιά να συνωστίζονται στις πόλεις.

  10. Είμαστε ενάντια στην εκμετάλλευση αλλά υπέρ της αξιοπρεπής εργασίας, με ελαστικό ωράριο που θα επιτρέπει χρόνο για σχολείο και ξεκούραση.


Σε κάθε συνέδριο θέλουμε αντιπροσώπους επί ίσοις όροις (για 20 πρωθυπουργούς θέλουμε 20 αντιπροσώπους). Θα έχουμε συζητήσεις με τους κυβερνήτες μας αλλά δεν θέλουμε να μας εκπροσωπούν.




















ΕΠΙΛΟΓΟΣ



Κλείνοντας ελπίζουμε να έγινε κατανοητό ότι το πρόβλημα της εργασίας ανηλίκων δεν είναι μονοδιάστατο και ότι υπάρχουν πολλές πλευρές σ’ αυτό το ζήτημα. Κυρίως ελπίζουμε να έγινε κατανοητό ότι το πρόβλημα της εργασίας στον τρίτο κόσμο δεν λύνεται με αφοριστικές απόψεις του τύπου ‘είναι άδικο να δουλεύουν τα παιδιά’ αλλά πρέπει να καταλάβουμε τις ιδιαίτερη θέση που βρίσκονται οι χώρες αυτές και την δύσκολη θέση που βρίσκονται οι κάτοικοι και οι τα παιδιά τους ώστε να αναγκάζονται να δουλεύουν.

































ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ


  • Matt Zwolinski (2006), “Sweatshops” M.E. Sharpe, James Ciment, ed. Social Issues in America: An Encyclopedia. Armonk, NY (2006)

  • Nicholas D. Kristof and Sheryl Wudunn, “Two Cheers for Sweatshops”, The New York Times Magazine (24/09/00)

  • David R. Henderson, “ The Case for Sweatshops”, The weekly Standard (7/02/00)

  • Βασιλική Αλεξανδροπούλου, ‘Παιδική εργασία στις χώρες του τρίτου κόσμου’, Πανεπιστήμιο Αθηνών( Τμήμα Μ.Ι.Θ.Ε.) Αθήνα 2003


Ηλεκτρονική βιβλιογραφία