Η κρίση ηγεσίας στο ΠΑΣΟΚ

Η κρίση ηγεσίας

Γεγονότα πριν την κρίση

Ως αποτέλεσμα της ιδεολογικής κρίσης του κόμματος και της παραμονής του ΠΑΣΟΚ στην αντιπολίτευση για δεύτερη φορά, είναι η κρίση που έχει ξεσπάσει στην ηγεσία του κόμματος, η οποία κορυφώθηκε τις πρώτες ώρες τις 17^ης Σεπτεμβρίου. Κατά τη γνώμη μου η κρίση ηγεσίας ξεκίνησε από το 2004, καθώς η διαφαινόμενη ήττα οδήγησε στην αλλαγή ηγεσίας από τον Κώστα Σημίτη στον Γιώργο Α. Παπανδρέου. Όμως με την παράδοση του ‘δαχτυλιδιού’ δεν συμφωνούσαν όλοι, με πρώτο τον Ευάγγελο Βενιζέλο, που είχε εκφράσει (όχι πολύ ανοιχτά τότε) τις επιφυλάξεις του, αλλά πολύ περισσότερο τώρα. Εδώ πρέπει να αναφέρουμε ότι λόγω της αλλαγής ηγεσίας το 2004, αποφεύχθηκε η μεγαλύτερη ήττα του κόμματος.

Οι φωνές αντίδρασης προς το πρόσωπο του Παπανδρέου άρχισαν να είναι πιο φανερές την περίοδο του σχεδίου Ανάν, με τη θέση που εξέφρασε υπέρ του ‘Ναι’. Αργότερα στις ευρωεκλογές του 2004, ασκήθηκε πάλι μεγάλη κριτική στο πρόσωπο του με την επιλογή της κορυφής του ευρωψηφοδελτίου, καθώς τοποθετήθηκε η άγνωστη στο ευρύ κοινό Μαρία Ματσούκα. Αργότερα, αντιδράσεις προκάλεσε η επιλογή του για τη διάλυση της νεολαίας του κόμματος.

Παράλληλα ο τύπος, φιλικά προσκείμενος και μη, παρουσίαζε ειρωνικά τον Παπανδρέου, είτε με το χαρακτηρισμό ‘Γιωργάκης’, είτε με τις δραστηριότητες του, όπως ότι γυμνάζεται, είτε με το γεγονός ότι είναι ήρεμος και χαμηλών τόνων, τονίζοντας ότι ‘καλός είναι για πολιτικός αλλά δεν κάνει για αρχηγός’.

Επίσης, άλλες επιλογές του που κατακρίθηκαν, ήταν η επιλογή του για την υπερνομαρχία στην Ξάνθη της Γκιουλμπεγιούζ Καραχασάν, μία επιλογή που προκάλεσε αντιδράσεις εντός και εκτός κόμματος. Άλλη θέση του που κατακρίθηκε ήταν αυτή για την αναθεώρηση του άρθρου 16, στην οποία όμως έκανε πίσω.

Όλη την περίοδο, από το 2004 έως το 2007, ο τύπος καλλιεργούσε την εικόνα ότι ο Βενιζέλος είναι το νούμερο 2 του κόμματος και ότι είναι καταλληλότερος για αρχηγός του ΠΑΣΟΚ (είτε μέσω δημοσκοπήσεων, είτε μέσω δημοσιευμάτων). Ο ίδιος ο Βενιζέλος διέψευδε ότι έχει αρχηγικές βλέψεις.

Το ξέσπασμα της κρίσης

Ύστερα από το απογοητευτικό για το ΠΑΣΟΚ αποτέλεσμα της εκλογικής αναμέτρησης της 16^ης Σεπτεμβρίου έχουμε το ξέσπασμα της κρίσης. Τις πρώτες ώρες της 17^ης Σεπτεμβρίου ο Παπανδρέου δηλώνει ότι θα ζητήσει την ανανέωση της εμπιστοσύνης προς το πρόσωπο του. Λίγα λεπτά αργότερα ο Βενιζέλος δηλώνει από το Ζάππειο, με μία αρχηγική εμφάνιση, ότι είναι παρόν, εννοώντας ότι θα είναι υποψήφιος για τη προεδρία του κόμματος.

Την επόμενη μέρα ο Βενιζέλος δηλώνει ότι είναι ανοιχτή σε όλους στην ιστοσελίδα του η ιδεολογική πλατφόρμα του, που μέχρι τότε ήταν ανοιχτή μόνο προς τα στελέχη που ο ίδιος θεωρούσε ότι είναι κοντά του. Απ’ αυτό το γεγονός φαίνεται ότι η κίνηση του Βενιζέλου ήταν προσχεδιασμένη και απλώς περίμενε την ήττα του ΠΑΣΟΚ και του Παπανδρέου. Αυτό επίσης φαίνεται και από το γεγονός ότι ο Βενιζέλος ανακοίνωσε ότι ‘είναι παρόν’ λίγο μετά την εκλογική ήττα.

Αμέσως το κόμμα αρχίζει να χωρίζεται σ’ αυτούς που υποστηρίζουν το Βενιζέλο και σ’ αυτούς που στηρίζουν τον Παπανδρέου.

Η πορεία προς την εκλογική αναμέτρηση

Από τις πρώτες μέρες δηλώνουν την υποστήριξη τους προς το Βενιζέλο πρόσωπα τα οποία είτε είχαν διαγραφεί (Παπαντωνίου) είτε είχαν τεθεί στο περιθώριο (Κουλούρης, Νεονάκης, Πάχτας) αλλά και από σημαντικά στελέχη του κόμματος (Λοβέρδος, Αλ. Παπαδόπουλος). Παράλληλα ο Βενιζέλος προσπαθεί να εμπλέξει στη διαδικασία τον Κ. Σημίτη, ο οποίος τηρεί αποστάσεις από το όλο εγχείρημα.

Οι πρώτες δημοσκοπήσεις δείχνουν νικητή το Βενιζέλο ο οποίος απολαμβάνει της στήριξης των ΜΜΕ που διάκεινται φιλικά προς το ΠΑΣΟΚ, με τη εξαίρεση της Ελευθεροτυπίας και κάποιων δημοσιογράφων που τηρούν ίσες αποστάσεις.

Στην πρεμιέρα του νέου κοινοβουλίου έχουμε την πρώτη προσπάθεια Παπανδρέου για την αντιμετώπιση της κρίσης, με το να εκλεγεί πρόεδρος της κοινοβουλευτικής ομάδας του ΠΑΣΟΚ. Ύστερα από αντιδράσεις (και απλό τον πρώην πρόεδρο Κ. Σημίτη) και την παρέμβαση του Απόστολου Κακλαμάνη κυρίως, η ψηφοφορία γίνεται δια βοής. Το σημαντικό με αυτό το ασήμαντο κατά τα άλλα γεγονός (κατ’ άλλους λάθος κίνηση του Παπανδρέου) είναι από την περίοδο εκείνη και έπειτα άρχισε να προηγείται στις δημοσκοπήσεις.

Την ίδια περίοδο αποφασίσθηκε να γίνει η εκλογή προέδρου στις 11 Νοεμβρίου. Ο Βενιζέλος ήθελε να γίνουν οι εκλογές νωρίτερα ενώ ο Παπανδρέου όσο γίνεται πιο αργά, καθώς η ημερομηνία ήταν ένας καθοριστικός παράγοντας στην εκλογή.

Όσο περνάει ο καιρός και εδραιώνεται η νίκη του Παπανδρέου, τόσο τα στελέχη του ΠΑΣΟΚ αρχίζουν να εκφράζουν την προτίμηση τους προς το πρόσωπο του, ενώ το Βενιζέλο τον στηρίζει μικρότερη μερίδα στελεχών, αλλά η πλειοψηφία των ΜΜΕ. Παράλληλα ανακοινώνεται και η τρίτη υποψηφιότητα από τον Κώστα Σκανδαλίδη χωρίς όμως να έχει την υποστήριξη πολλών στελεχών, αλλά ούτε και από τα ΜΜΕ.

Τις τελευταίες μέρες του Οκτώβρη πραγματοποιείται και ο προσυνεδριακός διάλογος του ΠΑΣΟΚ. Χαρακτηριστικό της σύσκεψης αυτής ήταν η δήλωση της Άννας Διαμαντοπούλου ότι στηρίζει τον Παπανδρέου με τη φράση «δίνουμε παράταση στην αρχηγία του» πράγμα που προκάλεσε άσχημη εντύπωση. Αντίθετα ο Πέτρος Ευθυμίου μέχρι το τέλος δεν στήριξε κανέναν από τους υποψηφίους.

Εκλογές στο ΠΑΣΟΚ με επανεκλογή του Παπανδρέου στην ηγεσία του κόμματος. Ο Παπανδρέου απέσπασε το 51,91%, ο Βενιζέλος 42.35% και ο Σκανδαλίδης 5,74%. Ένα συμπέρασμα που βγάζουμε από τις εκλογές αυτές είναι η σαφώς μειωμένη προσέλευση του κόσμου σε σχέση με τις εκλογές για την αρχηγία το 2004.

Μετά την εκλογική αναμέτρηση

Μετά την εκλογική αναμέτρηση αυτό που μπορούμε να πούμε είναι ότι πλέον υπάρχει στο ΠΑΣΟΚ ένα ‘ρεύμα’ που πρόσκειται στο Βενιζέλο, δηλαδή έχουμε το ΠΑΣΟΚ να είναι ουσιαστικά χωρισμένο στα δύο, και στις δημοσκοπήσεις που γίνονται όλη τη περίοδο το ΠΑΣΟΚ είναι σταθερά πίσω από τη Ν.Δ. αλλά και να έχει απώλειες προς την αριστερά και κυρίως προς το ΣΥΡΙΖΑ.

Στις αρχές του Γενάρη ο Βενιζέλος εκφράζει την επιθυμία να ιδρύσει όμιλο πολιτικού προβληματισμού, πράγμα που η πλευρά Παπανδρέου θεωρεί ότι θα είναι ‘κόμμα μέσα στο κόμμα’ αλλά και πρόδρομος για δημιουργία κόμματος Βενιζέλου. Γίνονται δηλώσεις και από τις δύο πλευρές, από τη μεριά Βενιζέλου ο Λοβέρδος κάνει δηλώσεις περί αθλιότητας και ανικανότητας της πολιτικής σκηνής στην Ελλάδα (στην οποία μάλλον περιλαμβάνει και το κόμμα του). Από την άλλη πλευρά ο Γ. Ραγκούσης δηλώνει ότι κάποιοι προσπαθούν να δημιουργήσουν εσωκομματικά προβλήματα στο ΠΑΣΟΚ, χωρίς όμως να κατονομάσει ποιοι (εννοώντας την πλευρά Βενιζέλου και εκδοτικά συγκροτήματα).

Επίσης η πλευρά Βενιζέλου κατηγορεί την πλευρά Παπανδρέου ότι εν όψει του συνεδρίου του ΠΑΣΟΚ, στελέχη που ανήκουν στην πλευρά Βενιζέλου, αποκλείονται από το συνέδριο και ότι η αντιστοιχία στελεχών είναι συντριπτικά υπέρ του προέδρου του ΠΑΣΟΚ.

Στο τέλος Ιανουαρίου ο Βενιζέλος είναι έτοιμος για την ίδρυση του ομίλου που έχει εξαγγείλει. Ο Παπανδρέου απειλεί το Βενιζέλο σε κατ’ ιδίαν συνάντηση ότι αυτό θα επισύρει και τη διαγραφή του από το κόμμα. Ο Βενιζέλος τελικά κάνει πίσω και δεν ιδρύει τον όμιλο που είχε εξαγγείλει. Σαν κίνηση καλής θέλησης ο Παπανδρέου παρίσταται στην παρουσίαση βιβλίου του Βενιζέλου, δείχνοντας ότι θέλει να υπάρξει μια εσωκομματική εκεχειρία. Έως πότε; Εν αναμονή του συνεδρίου.

Παρατηρήσεις

Εδώ πρέπει να κάνουμε κάποιες παρατηρήσεις σχετικά με τη νίκη του Παπανδρέου. Ο Παπανδρέου νίκησε πρώτον λόγω ονόματος, σαν γιος του ιδρυτή του κινήματος. Αυτό μέτρησε συναισθηματικά στους οπαδούς του ΠΑΣΟΚ. Δεύτερον, επειδή η εκλογική διαδικασία έγινε όχι αμέσως όπως ήθελε ο Βενιζέλος αλλά δύο μήνες μετά τις εθνικές εκλογές, πράγμα που είχε σαν αποτέλεσμα να καταλαγιάσει η γκρίνια για την ήττα, πράγμα που ευνόησε τον Παπανδρέου. Τρίτον , ο Παπανδρέου σαν πρόεδρος έλεγχε τον κομματικό μηχανισμό ενόψει εκλογών, το οποίο ήταν ένα σημαντικό πλεονέκτημα γι’ αυτόν. Τέλος αρνητικό προς το Βενιζέλο (και θετικό για τον Παπανδρέου) αποδείχθηκε το γεγονός ότι είχε την πλήρη στήριξη των πασοκικών ΜΜΕ, βάζοντας σε υποψίες τους οπαδούς του ΠΑΣΟΚ ότι είναι ο εκλεκτός των διαπλεκομένων, όπως υποστήριξε η πλευρά του Παπανδρέου.